Zakończono produkcję systemu magnesów do największego reaktora fuzyjnego na świecie
- 9 maja 2025 20:02
- Opracowała: Joanna Kędzierska

fot. Wikipedia
W USA zakończono produkcję i testowanie szóstego i ostatniego magnesu do instalacji, w której zachodzi fuzja termojądrowa dla międzynarodowego projektu eksperymentalnego reaktora termonuklearnego ITER, znajdującego się na południu Francji.
ITER został ufundowany przez Unię Europejską, Chiny, Indie, Japonię, Rosję, Stany Zjednoczone i Koreę Południową.
Budowa szóstego magnesu ma kluczowe znaczenie, bo oznacza, że projekt jest już kompletny. Magnes nadprzewodzący waży 110 ton i zostanie umieszczony w centralnym solenoidzie maszyny termojądrowej ITER o wysokości 18 metrów.
Wkrótce ma rozpocząć się także montaż elektromagnesu centralnego. Każdy 4-metrowy, 110-tonowy moduł cylindryczny jest nawinięty z około 6 kilometrów nadprzewodzącego kabla niobowo-cynowego i wymaga ponad dwóch lat precyzyjnej produkcji i weryfikacji. Ostatnia faza, czyli testy fabryczne, weryfikuje działanie poprzez symulację warunków, jakich moduł będzie doświadczał podczas pracy w ITER.
Ostatni magnes przeszedł już specjalne testy
Szósty moduł, będący ostatnim wymaganym do skompletowania, został poddany serii wymagających testów, w tym testom szczelności helu, testom izolacji wysokim napięciem, schładzaniu, ładowaniu, a następnie serii testów mających na celu zmierzenie wydajności nadprzewodnika po złożeniu całej instalacji.
Cztery centralne moduły elektromagnetyczne zostały już dostarczone przez amerykański oddział ITER i ułożone na dedykowanej platformie montażowej na placu budowy w Cadarache we Francji. Piąty moduł jest już w drodze, a szósty zostanie dostarczony w nadchodzących miesiącach.
Nie ukończono jeszcze produkcji siódmego modułu, który ma służyć jako zapasowy. Amerykański projekt ITER dostarczył także konstrukcję wsporczą w postaci „egzoszkieletu”, dzięki której centralny elektromagnes będzie w stanie wytrzymać ekstremalne siły, które będzie wytwarzał.
ITER to największy projekt fuzyjny na świecie
Egzoszkielet składa się z ponad 9000 pojedynczych części wyprodukowanych przez ośmiu dostawców z USA. To największy system nadprzewodzący, jaki kiedykolwiek stworzono. W pełni zmontowany pulsacyjny system magnetyczny będzie ważyć prawie 3000 ton.
Przy budowie reaktora ITER współpracują trzydzieści trzy kraje, a Unia Europejska pokrywa prawie połowę kosztów jego budowy, podczas gdy pozostałych sześciu członków (Chiny, Indie, Japonia, Korea Południowa, Rosja i USA) pokrywają resztę w równym stopniu.
Budowa rozpoczęła się w 2010 r. w 2035 roku ITER ma pozwolić na dokonanie syntezy deuteru, po czym instalacja ma być w stanie wytwarzać energię.
Fuzja może zmienić energetykę
Fuzja to największa nadzieja światowej energetyki. Proces ten polega na połączeniu dwóch lekkich jąder atomów w jedno większe, co wyzwala energię. Aby go przeprowadzić potrzebne są specjalne bardzo silne magnesy lub lasery. Dotychczas światu udało się przeprowadzić ten proces z sukcesem już kilkakrotnie – co oznacza, że wytworzono więcej energii niż zużyto do przeprowadzenia fuzji. Jednak nie były to wielkie ilości energii. ITER ma pozwolić na wygenerowanie jej znacznie więcej i umożliwić komercjalizację technologii, która upowszechniona mogłaby dać światu nieskończoną ilość czystej, całkowicie bezemisyjnej energii.