Lista surowców deficytowych dla polskiej gospodarki. Nazwy zaskakują

Trwają prace nad dokumentem, który wskaże surowce deficytowe i krytyczne dla polskiej gospodarki – poinformowało Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Nowe opracowanie ma określić m.in. skalę zależności od importu oraz najważniejsze materiały niezbędne dla transformacji energetycznej.

Rosnące znaczenie surowców krytycznych

Jak przekazał resort klimatu, przygotowywany dokument – „Aktualizacje surowcowe – metodyka wyznaczania najważniejszych surowców dla polskiej gospodarki wraz z nowymi listami surowcowymi” – wskaże kluczowe surowce deficytowe oraz określi skalę ich niedoborów. Według MKiŚ, wśród surowców sprowadzanych w 90–100 proc. z zagranicy znajdą się m.in. antymon, german, grafit, lit oraz mangan. W Polsce nie występują złoża kopalin umożliwiające ich pozyskiwanie. Resort zaznaczył, że również platynowce, tytan i wanad należą do grupy surowców importowanych niemal w całości.

Polska a europejskie zależności surowcowe

Z danych Polskiego Instytutu Ekonomicznego wynika, że Polska ma 30 krytycznych zależności w imporcie surowców z Chin, obejmujących m.in. magnez i molibden. Z kolei w skali całej Unii Europejskiej w 2024 r. zidentyfikowano 64 produkty krytycznie zależne od chińskiego importu, odpowiadające za ok. 5 proc. dostaw spoza UE.

Eksperci PIE zwracają uwagę, że Chiny w październiku 2025 r. rozszerzyły restrykcje eksportowe na kolejne pięć metali ziem rzadkich – obecnie ograniczenia dotyczą już łącznie jedenastu pierwiastków. Pekin wykorzystuje również zasadę foreign direct product rule (FDRP), zgodnie z którą zagraniczne firmy muszą uzyskać chińską licencję eksportową, jeśli w ich produktach znajduje się więcej niż 0,1 proc. chińskich metali ziem rzadkich lub technologii ich przetwarzania.

Ryzyka dla przemysłu i transformacji energetycznej

Według analityków PIE niedobory metali ziem rzadkich mogą spowodować przerwy w produkcji i wzrost kosztów w przemyśle wytwórczym. Najbardziej narażone są branże motoryzacyjna, energetyczna (zwłaszcza CleanTech) oraz elektroniczna, podczas gdy sektor usługowy pozostaje mniej podatny na te ryzyka.

Chiny pozostają największym światowym eksporterem surowców krytycznych, w tym metali ziem rzadkich, galu, germanu, grafitu, wolframu i antymonu. Państwo to odpowiada za ok. 61 proc. globalnej produkcji i aż 92 proc. przetwórstwa tych metali, co oznacza faktyczny monopol w wielu segmentach rynku.

Surowce kluczowe dla transformacji energetycznej

Resort klimatu przypomina, że surowce ziem rzadkich i inne metale krytyczne są niezbędne dla transformacji energetycznej – w szczególności w rozwoju technologii odnawialnych, elektromobilności oraz magazynowania energii. Polska Polityka Surowcowa Państwa z 2022 r. już wcześniej zawierała prognozy zapotrzebowania na surowce strategiczne i krytyczne w horyzontach lat 2030, 2040 i 2050.

Nowy dokument MKiŚ ma stanowić aktualizację i rozszerzenie tej analizy, z naciskiem na identyfikację surowców, których deficyty mogą stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa gospodarczego i energetycznego kraju.