Ponad 10 mln zł z NFOŚiGW na zielono-niebieskie szkoły w Krakowie, Bibicach i Zielonkach

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej finansuje trzy nowe projekty edukacyjne z elementami zielono-niebieskiej infrastruktury. Ponad 10,3 mln zł trafi do szkół w Krakowie, Gminie Zielonki i Włoszakowicach, gdzie powstaną ogrody deszczowe, zbiorniki retencyjne, łąki kwietne i przestrzenie do nauki w terenie. Skorzystają na tym tysiące uczniów i mieszkańców, a przy okazji rosnąć będzie lokalna odporność na skutki zmian klimatu.

Ponad 10 mln zł na zielono-niebieskie szkoły

NFOŚiGW podpisał trzy kolejne umowy na projekty edukacyjne połączone z inwestycjami w zielono-niebieską infrastrukturę. Chodzi o przedsięwzięcia, które jednocześnie zwiększają retencję wody, poprawiają bioróżnorodność i wzmacniają świadomość klimatyczną dzieci, młodzieży oraz mieszkańców Krakowa, Gminy Zielonki i Włoszakowic. Łączna wartość inwestycji przekracza 10,3 mln zł.

Środki pochodzą z programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021–2027 (FEnIKS), w ramach działania „Adaptacja do zmian klimatu, zapobieganie klęskom i katastrofom”. To właśnie w tym działaniu wydzielono specjalny typ projektów edukacyjnych, realizowanych w szkołach i uzupełnionych o zielono-niebieską infrastrukturę – ogrody deszczowe, zbiorniki retencyjne czy powierzchnie biologicznie czynne. Gov.pl+1

Umowy z beneficjentami – Gminą Miejską Kraków, Gminą Zielonki oraz Gminą Włoszakowice – podpisały w imieniu Funduszu prezes zarządu Dorota Zawadzka-Stępniak oraz zastępca prezesa Robert Gajda. Projekty mają wspólny cel: pokazać, że edukacja klimatyczna jest najskuteczniejsza wtedy, gdy teoria od razu przekładana jest na konkretne działania w najbliższym otoczeniu szkoły.

Kraków: „Szkoła w dobrym klimacie” w 15 placówkach

Projekt „Szkoła w dobrym klimacie – modelowe rozwiązanie adaptacyjne do zmian klimatu na przykładzie ogrodów przyszkolnych w Krakowie” obejmie 15 samorządowych szkół w mieście.

Na terenach placówek powstaną m.in.:

• ogrody deszczowe, niecki infiltracyjne i zbiorniki na wodę opadową,
• ogrody warzywne, łąki kwietne i nasadzenia roślin jadalnych,
• eko-strefy do nauki i wypoczynku.

Uczniowie i nauczyciele będą współtworzyć nowe przestrzenie – od planowania nasadzeń po ich pielęgnację, dzięki czemu edukacja klimatyczna stanie się częścią codzienności szkolnej. Równolegle prowadzone będą warsztaty, wydarzenia edukacyjne i pikniki, także z udziałem mieszkańców.

Z udoskonalonej zielonej infrastruktury skorzysta ponad 470 tys. osób, w tym ok. 6,4 tys. uczniów, a kampania informacyjna ma dotrzeć aż do 1 mln odbiorców. Całkowita wartość projektu to ok. 2,7 mln zł, z czego 2,13 mln zł stanowi dofinansowanie z FEnIKS.

Bibice i Zielonki: retencja wody i nauka pod chmurką

Drugi projekt, realizowany przez Gminę Zielonki, obejmuje szkoły podstawowe w Bibicach i w Zielonkach. Tu również priorytetem jest połączenie edukacji z realnymi działaniami adaptacyjnymi.

Szkolne podwórka zostaną zamienione w retencyjne, biologicznie czynne obszary z systemami zrównoważonego odwodnienia i elementami infiltracji. Uczniowie oraz mieszkańcy skorzystają z narzędzi internetowych i systemów monitoringu klimatycznego – obserwacja realnych zjawisk pogodowych stanie się częścią zajęć.

W szkołach wprowadzony zostanie program „Klimat, woda i pogoda, czyli z naturą za pan brat!”, rozwijający świadomość klimatyczną mieszkańców gminy i pokazujący, jak zmiany klimatu przekładają się na codzienne życie. Nowe przestrzenie będą jednocześnie miejscem rekreacji, edukacji i integracji lokalnej społeczności.

Efekty projektu obejmą ponad 24 tys. mieszkańców, w tym prawie 2 tys. uczniów. Wartość inwestycji sięga 5,7 mln zł, z czego około 4,6 mln zł to dofinansowanie z FEnIKS.

„Zielononiebieskie Włoszakowice”: szkoła jako lokalne centrum klimatyczne

Trzeci projekt – „Zielononiebieskie Włoszakowice. Edukacja klimatyczna połączona z adaptacją infrastrukturalną na terenie Zespołu Szkół im. Karola Kurpińskiego we Włoszakowicach” – stawia na połączenie infrastruktury z ofertą pozalekcyjną.

Na terenie szkoły powstaną:

• zbiornik retencyjny na wody opadowe i zbiornik na deszczówkę,
• wiata edukacyjna i strefa gier na świeżym powietrzu,
• nowe boisko z systemem retencji, zastępujące stare.

Infrastruktura będzie na co dzień wykorzystywana w czasie zajęć praktycznych. Zaplanowano 60 spotkań pozalekcyjnych, podczas których uczniowie będą prowadzić badania meteorologiczne, analizować jakość wody i zmienność środowiska w zależności od pory roku.

Mieszkańcy zostaną zaproszeni na cykliczne spotkania „Tu warto mieszkać” oraz na coroczny „Włoszakowicki Dzień Klimatu”, gdzie prezentowane będą efekty zajęć „ProKlimatyczni”. Dzięki temu szkoła stanie się lokalnym centrum edukacji klimatycznej.

Z nowej infrastruktury skorzysta ok. 18 tys. osób, a działania informacyjno-edukacyjne obejmą około 20 tys. mieszkańców. Wartość całego projektu to 2,5 mln zł, z czego ponad 2 mln zł stanowi wsparcie z FEnIKS.

Szerszy trend: NFOŚiGW stawia na edukację klimatyczną i zielono-niebieską infrastrukturę

Podpisane w Krakowie, Zielonkach i Włoszakowicach umowy nie są pojedynczym wyjątkiem, ale elementem szerszej strategii NFOŚiGW. Fundusz konsekwentnie rozwija projekty, które łączą edukację klimatyczną z inwestycjami w zieleń i retencję wody.

W listopadzie 2025 r. NFOŚiGW podpisał np. pierwsze umowy na podobne „szkolne” projekty w Słupsku i Siemianowicach Śląskich. Tam również powstają ogrody deszczowe, zielone ściany, sady, łąki kwietne i stacje meteorologiczne, a uczniowie angażowani są w warsztaty, festyny rodzinne i tworzenie klimatycznych poradników dla lokalnej społeczności. Łączna wartość inwestycji w tych miastach to ok. 7 mln zł, z czego większość stanowi dofinansowanie z programu FEnIKS. 

Równolegle NFOŚiGW realizuje większe projekty zielono-niebieskiej infrastruktury w przestrzeni miejskiej, m.in. w Warszawie i gminie Stare Babice, gdzie dzięki środkom unijnym (ponad 26,5 mln zł) powstają nowe parki, ogrody deszczowe, kanały bioretencyjne oraz ścieżki edukacyjne, poprawiające retencję wody i jakość życia ponad 1,7 mln mieszkańców. Gov.pl Podobny cel – lepsza retencja i odporność na skutki ekstremalnych zjawisk pogodowych – mają projekty realizowane w Pułtusku, Świeciu i Wyszkowie, współfinansowane kwotą 30 mln zł z Funduszy Europejskich. 

Dodatkowo NFOŚiGW prowadzi kolejne nabory na projekty edukacyjne w szkołach z infrastrukturą zielono-niebieską oraz na działania z zakresu ochrony przyrody i adaptacji do zmian klimatu, w tym w ramach typów projektów FENX.02.04.10 i FENX.01.05.8. Dzięki temu samorządy, organizacje pozarządowe i szkoły w całej Polsce mogą przygotowywać własne inicjatywy – od lokalnych programów edukacji klimatycznej po inwestycje w retencję wód opadowych.

Nowe przedsięwzięcia w Małopolsce i Wielkopolsce pokazują, że „zielone szkoły” stają się jednym z najważniejszych pól działania NFOŚiGW. To inwestycje, które jednocześnie poprawiają mikroklimat, zwiększają bezpieczeństwo mieszkańców wobec suszy i gwałtownych opadów oraz budują kompetencje przyszłych, świadomych ekologicznie obywateli.