Sprzedaż uprawnień do emisji przyniesie Polsce 100 mln zł

Ponad 11 tys. elektrowni i zakładów w Unii Europejskiej jest objęta europejskim systemem handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych EU ETS. Od początku aukcyjnej sprzedaży uprawnień do emisji polski budżet zasiliło ok. 20,5 mld zł. W kolejnych dziesięciu latach wpływy przekroczą 100 mld zł - poinformowało Ministerstwo Klimatu.

W tym roku mija 15 lat funkcjonowania europejskiego systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych EU ETS. Jest to system typu „limit i handel”, który obejmuje ponad 11 tys. elektrowni i zakładów produkcyjnych w państwach członkowskich UE, a także na Islandii, w Liechtensteinie, Norwegii i Szwajcarii. System obejmuje około 45 proc. całkowitych emisji w UE.

Za sprawą skomplikowanej struktury, ilości obowiązków wynikających z uczestnictwa w nim, a także obciążenia ekonomicznego podmiotów spowodowanego koniecznością umarzania uprawnień do emisji, system jest przez wielu uważany za nieefektywny. Jednak EU ETS przynosi Polsce wymierne korzyści. 

W ramach EU ETS Polska otrzymuje dochody z tytułu sprzedaży uprawnień do emisji gazów cieplarnianych. Od początku aukcyjnej sprzedaży uprawnień do emisji budżet państwa zasiliło ok. 20,5 mld zł. W kolejnych dziesięciu latach wpływy z mechanizmów w ramach EU ETS będą znacznie wyższe i szacuje się, że przekroczą 100 mld zł.

Pozyskane środki pozwoliły sfinansować programy takie jak „Mój Prąd” - program rozwoju indywidualnej energetyki słonecznej, czy programy niskoemisyjnego transportu. Z pieniędzy za uprawnienia do emisji finansowano również szereg programów wspierających rozwój OZE, a także poprawę efektywności energetycznej budynków. 

Państwa członkowskie, których systemy energii elektrycznej spełniają kryteria w zakresie konieczności modernizacji mogą przejściowo przydzielać bezpłatne uprawnienia do emisji instalacjom wytwarzającym energię elektryczną, odstępując tym samym od sprzedaży tych uprawnień w drodze aukcji. Polska skorzystała z tej możliwości – dotychczas skorzystało z nich 110 instalacji, bilansując 264,6 mln uprawnień do emisji o szacunkowej wartości 4,65 mld euro. Inwestycje te przyczyniły się do znacznej modernizacji polskich instalacji wytwarzających energię elektryczną oraz sieci elektroenergetycznych.

Jednym z istotnych obszarów wykorzystania puli środków pozyskanych ze sprzedaży uprawnień EU ETS jest poprawa efektywności energetycznej, która prowadzi do zmniejszenia zużycia energii elektrycznej i paliw, co prowadzi do poprawy bezpieczeństwa energetycznego kraju poprzez zmniejszenie uzależnienia od importu energii. EU ETS wspiera również realizację krajowych celów w zakresie udziału OZE w końcowym zużyciu energii brutto.

Dodatkowo, w ramach EU ETS istnieją mechanizmy, które wspierają rozwój innowacyjnych rozwiązań w zakresie transformacji klimatyczno-energetycznej. W 2021 r. zacznie funkcjonować Fundusz Innowacyjny, który może okazać się dobrym wsparciem dla realizacji polskich pomysłów technicznych.

Jednak w ocenie Ministerstwa Klimatu system EU ETS w obecnym kształcie nie działa w pełni efektywnie. Aktualny system nie generuje wystarczających środków, które z punktu widzenia interesów Polski byłyby potrzebne do sfinansowania głębokiego procesu transformacji gospodarki, m.in. do nadrobienia luki w zakresie innowacyjności polskiej gospodarki.

Dlatego MK sugeruje modernizację systemu, która sprawi, że środki ze sprzedaży uprawnień do emisji będą trafiały tam, gdzie są one najbardziej potrzebne i gdzie prowadzone inwestycje przyniosą największe efekty redukcyjne. Dlatego z punktu widzenia interesów polski, zanim wejdą w życie zmiany dyrektywy EU ETS, potrzebne byłoby uzupełnienie obecnego mechanizmu dodatkowymi środkami finansowymi, redystrybuowanymi niezależnie od EU ETS, które wsparłyby proces przebudowy gospodarek o dużym współczynniku emisyjności.