Unia nie może wyrzucić Rosji z przełomowego projektu energetycznego

Unia Europejska nie może wyrzucić Moskwy z największego, międzynarodowego projektu energetycznego poświęconego rozwojowi fuzji termojądrowej ITER. Unijny komisarz ds. energii Dan Jørgensen zapewnił jednak, że jej wpływ w projekcie jak i przekazywane informacje zostały ograniczone.
 
Projekt nazwany Międzynarodowym Eksperymentalnym Reaktorem Termonuklearnym (ITER) ma być Świętym Graalem czystej energii: bezemisyjnym źródłem opartym na tych samych reakcjach, które zachodzą w gwiazdach, a więc fuzji dwóch lżejszych atomów w jeden cięższy, czego efektem jest produkcja dużej ilości energii.
 
ITER to międzynarodowe przedsięwzięcie, które realizowane jest na południu Francji, w ramach którego Europa pokrywa prawie połowę kosztów, a resztą dzielą się po równo między Chiny, Indie, Japonię, Republikę Korei, Federację Rosyjską i Stany Zjednoczone.
 
Międzynarodowe sankcje wobec Rosji nie obejmują projektu ITER
 
Od czasu rozpoczęcia inwazji na Ukrainę w lutym 2022 r. Rosja spotyka się z międzynarodowym potępieniem i rosnącą izolacją, a także szeregiem zachodnich sankcji. UE znacznie zmniejszyła swoją zależność energetyczną od Rosji.
 
W maju trzech członków centroprawicowej Europejskiej Partii Ludowej zapytało, co Komisja Europejska planuje zrobić, aby zakończyć udział Rosji w ITER, zwracając uwagę, że niedawny plan zakończenia zależności bloku od Rosji w zakresie energii jądrowej (a także paliw kopalnych) nie bierze pod uwagę fuzji.
 
Jørgensen odpowiedział, że UE nie ma uprawnień, aby zmusić Rosję do wycofania się z projektu. - Porozumienie ITER nie przewiduje możliwości wygaśnięcia lub zawieszenia praw któregokolwiek członka ITER, w tym udziału w Radzie ITER – organie zarządzającym – poinformował komisarz, dodając, że Moskwa może opuścić projekt jedynie z własnej woli.
 
Wpływ Rosji na projekt fuzyjny został zminimalizowany
 
Rosja, podobnie jak pozostali partnerzy projektu, wnosi 9,1% wkładu w budowę eksperymentalnego reaktora termojądrowego. Wkłady członków konsorcjum mają głównie charakter „niepieniężny” w postaci komponentów i technologii, z jedynie 10 – procentownym wkładem pieniężnym.
 
Program umożliwia wszystkim członkom zdobycie bezpośredniego doświadczenia przemysłowego w zakresie kluczowych technologii termojądrowych. Komisarz ds. energii zapewnił jednak, że zmniejszono zależność od Rosji, jeśli chodzi o realizację projektu, a dwustronne kontakty zostały zminimalizowane.