Wiadomo kto dostanie 4,15 mld zł ze środków Funduszu Modernizacyjnego

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej zatwierdził listę 183 projektów budowy magazynów energii, które otrzymają łącznie 4,15 mld zł wsparcia z Funduszu Modernizacyjnego. To jeden z największych finansowych impulsów dla rynku magazynowania energii w Polsce, Ważny zarówno z perspektywy bezpieczeństwa systemu, jak i transformacji energetycznej. Polska jest największym beneficjentem Funduszu Modernizacyjnego w Unii. Szacunki rządowe wskazują, że w latach 2021–2030 do kraju może trafić z tego instrumentu ok. 60 mld zł.

4,15 mld zł na 183 magazyny energii – co ogłosił NFOŚiGW?

Zatwierdzona przez NFOŚiGW lista rankingowa obejmuje 480 projektów, które przeszły pozytywną ocenę formalną i merytoryczną. Do dofinansowania kwalifikuje się 183 z nich – te z najwyższą liczbą punktów. Łącznie przewidziano 4,15 mld zł wsparcia z Funduszu Modernizacyjnego, przy czym środki będą kierowane w formie dotacji oraz preferencyjnych lub rynkowych pożyczek. 

Program „Magazyny energii elektrycznej i związana z nimi infrastruktura dla poprawy stabilności polskiej sieci elektroenergetycznej” został w praktyce wyczerpany – lista wybranych projektów całkowicie konsumuje jego budżet. To pokazuje skalę zainteresowania: wartość wszystkich zgłoszonych projektów przekroczyła 70 mld zł, a wnioskowane dofinansowanie na magazyny energii o łącznej mocy ponad 20 GW i pojemności 122 GWh sięgnęło niemal 28 mld zł, czyli prawie siedmiokrotnie więcej niż dostępna pula. 

W kolejnych tygodniach inwestorzy, których projekty znalazły się na liście, będą musieli zaakceptować warunki dofinansowania. Dopiero potem zarząd Funduszu będzie mógł przyznać wsparcie, a ostateczną decyzję – zgodnie z procedurą – podejmie Rada Nadzorcza NFOŚiGW. Umowy z beneficjentami mają zostać podpisane do końca 2025 r., zgodnie z terminami wynikającymi m.in. z zasad funkcjonowania Funduszu Modernizacyjnego i decyzji Komisji Europejskiej. 

Warto podkreślić, że samo umieszczenie na liście rankingowej nie jest równoznaczne z gwarancją wsparcia – dopiero finalna umowa będzie oznaczać realne pieniądze na projekt.

Jakie magazyny dostaną wsparcie i na jakich zasadach?

Program jest ukierunkowany na dużą skalę – mowa o magazynach o minimalnej mocy 2 MW i pojemności co najmniej 4 MWh. To urządzenia, które mogą realnie świadczyć usługi systemowe, wspierać stabilność sieci oraz współpracę z dużymi źródłami wytwórczymi, w tym OZE. 

Parametry wsparcia wyglądają następująco (bez wchodzenia w nadmierny techniczny detal):

• dotacja może pokryć do 45 proc. kosztów kwalifikowanych, z możliwością zwiększenia o 10 punktów procentowych dla średnich i o 20 punktów procentowych dla małych przedsiębiorstw,
• pożyczka – na warunkach preferencyjnych lub rynkowych – może sięgnąć nawet 100 proc. kosztów kwalifikowanych. 

Co istotne z punktu widzenia rynku energii, pomoc inwestycyjna w programie może być łączona z przychodami z rynku mocy. Przepisy są tu jednak jasne: wartość uzyskanej pomocy musi zostać odjęta od wynagrodzenia z rynku mocy dla danej jednostki. Zasada ta wynika z art. 62 ustawy o rynku mocy i obowiązuje od początku jego funkcjonowania – chodzi o uniknięcie nadmiernej pomocy publicznej i zgodność z regulacjami krajowymi oraz unijnymi. 

Fundusz Modernizacyjny – unijne pieniądze na polską transformację

Środki, które trafią do 183 magazynów energii, pochodzą z Funduszu Modernizacyjnego – unijnego instrumentu finansowego zasilanego przychodami ze sprzedaży części uprawnień do emisji CO₂ w systemie EU ETS. Celem funduszu jest przyspieszenie modernizacji systemów energetycznych i zwiększenie efektywności energetycznej w państwach o niższym PKB per capita, w tym w Polsce. 

Polska jest największym beneficjentem Funduszu Modernizacyjnego w Unii. Szacunki rządowe wskazują, że w latach 2021–2030 do kraju może trafić z tego instrumentu ok. 60 mld zł, a NFOŚiGW pełni funkcję krajowego operatora tych środków. To właśnie z tej „unijnej skarbonki na transformację” finansowane są programy wspierające czystą energetykę, sieci, efektywność energetyczną – a teraz także wielkoskalowe magazyny energii. 

Włączenie magazynów energii do portfolio Funduszu Modernizacyjnego jest logicznym krokiem: przy rosnącym udziale OZE, coraz większej zmienności produkcji i częstych godzinach bardzo niskich, a nawet ujemnych cen energii, elastyczność systemu staje się równie ważna jak sama moc zainstalowana w źródłach. 

Magazyny energii – cichy fundament współczesnej gospodarki

Choć magazyny energii wciąż są mniej „fotogeniczne” niż farmy wiatrowe czy instalacje PV, ich rola we współczesnej gospodarce szybko rośnie. Specjaliści od lat podkreślają, że bez zasobników trudno będzie utrzymać stabilność systemu, gdy udział energetyki odnawialnej będzie dalej rósł. Magazyny pozwalają gromadzić energię w okresach wysokiej produkcji, a oddawać ją wtedy, gdy zapotrzebowanie jest największe – tym samym wygładzają obciążenie sieci i zmniejszają ryzyko przeciążeń. 

To jednak tylko część układanki. Magazyny energii:

• wspierają operatorów systemów przesyłowych i dystrybucyjnych, zapewniając szybkie rezerwy mocy, usługi regulacyjne oraz poprawę jakości dostaw,
• ograniczają konieczność wyłączania OZE w godzinach nadpodaży (tzw. curtailment), co zwiększa opłacalność inwestycji w źródła odnawialne,
• umożliwiają przedsiębiorstwom przemysłowym redukcję szczytów poboru energii i lepsze zarządzanie kosztami energii elektrycznej,
• pomagają stabilizować ceny – zmniejszając skrajne wahania między godzinami „taniej nadwyżki” a „drogiego deficytu”. 

W efekcie magazyny energii stają się jednym z filarów nowoczesnej gospodarki: poprawiają konkurencyjność przemysłu, zwiększają bezpieczeństwo energetyczne i tworzą nowy segment rynku – od dostawców technologii, przez operatorów zasobników, po usługodawców elastyczności. Program NFOŚiGW może być impulsem, który pozwoli temu segmentowi w Polsce przejść z fazy pilotaży do pełnoskalowego rozwoju.

Na razie lista rankingowa jest „dopiero” obietnicą – ale obietnicą konkretną, opartą na unijnych środkach i jasno opisanych zasadach. Jeśli większość projektów przejdzie pomyślnie etap uzgadniania warunków, już za kilka lat polska sieć elektroenergetyczna może zyskać kilkadziesiąt nowych magazynów energii, które będą pracować na rzecz stabilności systemu, integracji OZE i tańszej energii dla gospodarki.