Śląsk krainą wiatraków? Wiatr zastąpi węgiel

Przejście gospodarek regionów wysokoemisyjnych w kierunku bardziej zrównoważonych form wytwarzania energii będzie odgrywać kluczową rolę w osiągnięciu celów Zielonego Ładu. Zapewni Europie sprawiedliwą transformację, która nie pozostawi nikogo w tyle. 

Komisja Europejska zainicjowała wsparcie dla transformacji regionów paliw kopalnych w 2017 r., Uruchamiając platformę Coal Regions in Transition Platform. Od lutego 2020 r. Jest to wspierane przez mechanizm sprawiedliwej transformacji, który zapewnia wsparcie finansowe dla tych regionów, w tym za pośrednictwem nowego Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji.

Regiony węglowe mają wyraźne powody, by postrzegać energię wiatrową jako przyszłe źródło energii elektrycznej. Wiatr na lądzie jest najbardziej konkurencyjną formą wytwarzania nowej energii w większości Europy. Bloomberg New Energy Finance szacuje, że do 2030 r. można dodać 53 GW nowych mocy w zakresie odnawialnych źródeł energii w najbardziej węglochłonnych gospodarkach UE: Polsce, Czechach, Rumunii i Bułgarii. Z tego 30,5 GW byłoby energią wiatrową na lądzie i około 4 GW na morzu. 

Zmniejszyłoby to emisje z sektora energetycznego w tych krajach o połowę w ciągu następnej dekady. Wspólne Centrum Badawcze Komisji Europejskiej szacuje, że do 2030 r. W tych regionach można by stworzyć ponad 12 000 miejsc pracy dzięki energii wiatrowej.

Wiatr już teraz pomaga zapewnić sprawiedliwą i zrównoważoną transformację. Inwestowanie w energię wiatrową pomaga społecznościom czerpać korzyści z lokalnej produkcji energii. Farmy wiatrowe wnoszą znaczący wkład w lokalną gospodarkę poprzez podatki, ponieważ stanowią ważną część dochodów wielu lokalnych gmin. W dobie postępującej urbanizacji energia wiatrowa jest jednym z głównych czynników tworzących wartość na obszarach wiejskich. Wspiera modernizację infrastruktury i przyczynia się do opieki społecznej i rozwoju gospodarczego, umożliwiając mieszkańcom pozostanie w ich rodzinnym regionie w celu podjęcia pracy.

Przykłady tego można znaleźć w całej Europie. W Margoninie, w Polsce, sama największa farma wiatrowa w kraju stanowi 25 proc. budżetu gminy przeznaczonego na rozwój lokalnej infrastruktury. Na greckiej wyspie Evia projekty związane z energią wiatrową wniosły 82 mln EUR do lokalnej gospodarki w latach 1998–2017. Z samej działalności farmy wiatrowe wnoszą rocznie 3,9 mln EUR.

Aby unijny plan naprawczy przyczynił się do realizacji Zielonego Ładu, środki z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji powinny zostać przeznaczone na technologie, które zapewniają rzeczywiste przejście na energie odnawialne. Powinien także kłaść nacisk na szkolenia i rozwój, które tworzą długoterminową wartość dla lokalnych społeczności. W regionach górniczych istnieją już inicjatywy mające na celu utrzymanie miejscowego zatrudnienia. Zarówno w Polsce, jak iw Rumunii planowane są projekty przekwalifikowania górników w celu zdobycia kompetencji niezbędnych do pracy w energetyce wiatrowej.

Ma to kluczowe znaczenie teraz, gdy Komisja zaproponowała zwiększenie budżetu Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji do 37,5 mld euro (z 7,5 mld euro) w ramach planu naprawy UE. Całkowity budżet i projekty, na które można przeznaczyć pieniądze, są teraz przedmiotem negocjacji między państwami członkowskimi, Parlamentem Europejskim i Komisją Europejską. Na przykład państwa członkowskie nie przewidują wsparcia paliw kopalnych w ramach mechanizmu, podczas gdy Parlament pozostawił otwarte drzwi dla projektów gazowych. Negocjacje w sprawie ostatecznych ustaleń zostaną wznowione jesienią 2020 r.