Nowa ustawa górnicza – są już pierwsze zmiany

Sejmowa komisja ds. Energii, Klimatu i Aktywów Państwowych przyjęła w środę rządowy projekt nowelizacji ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego.

Co zakłada nowa ustawa?

Nowelizacja przewiduje że spółki górnicze zyskają możliwość samodzielnej likwidacji kopalń, zamiast przekazywania ich do zewnętrznej firmy likwidacyjnej. Dzięki temu proces likwidacji ma być szybszy i bardziej skoordynowany.

Równocześnie projekt wprowadza pakiet świadczeń osłonowych dla pracowników, m.in. urlopy górnicze, urlopy dla pracowników zakładów przeróbki węgla, jednorazowe odprawy. Nowe przepisy mają objąć nie tylko pracowników spółek klasycznych (jak Polska Grupa Górnicza, Południowy Koncern Węglowy, Węglokoks Kraj), ale też Jastrzębskiej Spółki Węglowej i LW Bogdanka.

Przewidziano też możliwość przekazywania mienia likwidowanych kopalń samorządom albo podmiotom zarządzającym specjalnymi strefami ekonomicznymi — co ma ułatwić zagospodarowanie pogórniczych terenów.

Reakcje: nadzieje, ale i krytyczne głosy

Jak mówili w Sejmie przedstawiciele związków zwodowych: jeżeli państwo dzisiaj jej nie przyjmiecie 20 stycznia 2026 roku Polska Grupa Górnicza będzie musiała spłacić 2,5 mld zł do ZUS-u i PFR, to oznacza upadłość dla 36 tys. pracowników. Rząd zaznacza, że zmiany to odpowiedź na konieczność transformacji sektora i dostosowania go do nowych realiów. Jednak nie wszyscy mogą być zadowoleni. Odrzucono poprawkę posłów, popieraną m.in. przez część związków aby objąć wsparciem również pracowników prywatnej kopalni PG Silesia. To oznacza, że osoby z tej kopalni, mimo planowanych zwolnień, nie skorzystają z mechanizmów ochronnych przewidzianych w ustawie.

Niektórzy krytycy wskazują też, że choć ustawa zakłada pomoc, fundamentalnym wyzwaniem pozostaje zapewnienie miejsca pracy i miejsc dla dawnych górników po zakończeniu eksploatacji. Bez inwestycji zastępczych regiony górnicze mogą mierzyć się z problemami społecznymi i gospodarczymi.

Ustawa ma wejść w życie 1 stycznia 2026 roku. Jak oszacowano - koszt likwidacji kopalń węgla kamiennego w ciągu najbliższych 10 lat wyniesie 11,275 mld złotych.