Rozszerzenia katalogu czarnych praktyk rynkowych m.in. o kwestie związane z ekologią

Do katalogu tzw. czarnych praktyk rynkowych ma zostać dodanych 12 nowych, w tym m.in. związanych z ekologią - zakłada opublikowany w poniedziałek projekt nowelizacji przepisów tej sprawie. Zakłada on też m.in. rozszerzenie listy działań wprowadzających konsumenta w błąd.

Chodzi o projekt nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym oraz ustawy o prawach konsumenta, który w poniedziałek został opublikowany na stronie Rządowego Centrum Legislacji.

Jak podano w Ocenie Skutków Regulacji (OSR) do projektu autorstwa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, w ustawie z 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym rozszerzony ma zostać katalog tzw. czarnych praktyk rynkowych o 12 nowych, określonych unijną dyrektywą 2024/825.

Uzasadniane kompensowaniem emisji gazów cieplarnianych

Praktyki takie to np. uzasadniane kompensowaniem emisji gazów cieplarnianych twierdzenie, że produkt ma neutralny, ograniczony lub pozytywny wpływ na środowisko pod względem emisji gazów cieplarnianych, formułowanie twierdzenia dotyczącego ekologiczności, gdy przedsiębiorca nie jest w stanie wykazać "uznanej wysokiej efektywności ekologicznej istotnej dla tego twierdzenia" oraz formułowanie twierdzeń dotyczących ekologiczności w odniesieniu do całego produktu lub całej działalności przedsiębiorcy, jeżeli dotyczą one tylko określonego aspektu produktu lub konkretnego rodzaju działalności.

Kolejne tzw. czarne praktyki, które mają zostać dodane do katalogu to m.in. przedstawianie cech wynikających z wymogów nałożonych na wszystkie produkty należące do danej kategorii produktów w UE jako cechy wyróżniającej daną ofertę; zatajanie przed konsumentem informacji o tym, że aktualizacja oprogramowania będzie miała negatywny wpływ na funkcjonowanie towarów z elementami cyfrowymi; przedstawianie towaru jako nadającego się do naprawy, w sytuacji gdy tak nie jest, oraz nakłanianie konsumenta do zastąpienia lub uzupełnienia materiałów eksploatacyjnych towaru wcześniej, niż jest to konieczne z przyczyn technicznych.

Ponadto - jak opisano w OSR - projekt zakłada też dodanie w ustawie z 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym definicji pojęć takich, jak m.in. towar, twierdzenie dotyczące ekologiczności, ogólne twierdzenie dotyczące ekologiczności, oznakowanie dotyczące zrównoważonego charakteru, trwałość, aktualizacja oprogramowania czy funkcjonalność.

Rozszerzenie katalogu informacji, które mogą być przedmiotem praktyki wprowadzającej w błąd przy prezentacji produktu

Projektowane przepisy zakładają też rozszerzenie katalogu informacji, które mogą być przedmiotem praktyki wprowadzającej w błąd przy prezentacji produktu o: cechy środowiskowe lub społeczne, aspekty związane z obiegiem zamkniętym, w tym trwałość, możliwość naprawy, zdolność do recyklingu. Mają też zostać określone istotne informacje, których pominięcie przy porównywaniu produktów może oznaczać, że działanie przedsiębiorcy zostanie uznane za "zaniechanie wprowadzające w błąd". Będą to m.in. informacje na temat metody porównania produktów.

Jak wyjaśniono w uzasadnieniu do ustawy, zgodnie z obecnym stanem prawnym działanie wprowadzające w błąd to takie, które w jakikolwiek sposób powoduje lub może powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął. Wśród takich praktyk znajduje się m.in. rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji. Projekt wprowadza też dwa kolejne szczególne zachowania przedsiębiorcy, które mogą stanowić działanie wprowadzające w błąd, a przez to być nieuczciwą praktyką rynkową.

Twierdzenia dotyczące ekologiczności związane z przyszłą efektywnością ekologiczną

Pierwsze to "twierdzenia dotyczące ekologiczności związane z przyszłą efektywnością ekologiczną", formułowane bez "jasnych, obiektywnych, publicznie dostępnych i weryfikowalnych zobowiązań określonych w szczegółowym i realistycznym planie wykonania", regularnie weryfikowanym przez niezależnego eksperta, którego ustalenia są udostępniane konsumentom". Przykładem takiej praktyki mogą być twierdzenia przedsiębiorcy dot. osiągnięcia w określonym terminie celu ekologicznego, np. w postaci neutralności klimatycznej, redukcji emisji dwutlenku węgla lub podobnego, w sytuacji, gdy nie może on przedstawić planu realizacji takiego celu. Tym samym głoszenie haseł takich, jak np. "do 2030 r. nasza firma będzie neutralna klimatycznie" - zgodnie z nowelą - będzie musiało być poparte jasnymi, obiektywnymi, publicznie dostępnymi i weryfikowalnymi zobowiązaniami określonymi w szczegółowym i realistycznym planie wykonania.

Druga z praktyk to "reklamowanie korzyści dla konsumentów, które są nieistotne i nie wynikają z żadnej cechy produktu lub działalności przedsiębiorcy". Zgodnie z uzasadnieniem, tego rodzaju działanie może wprowadzać konsumentów w błąd sugerując, że np. jego produkty są bardziej korzystne dla użytkownika konsumentów, środowiska lub społeczeństwa niż inne produkty lub działalność innego przedsiębiorcy tego samego rodzaju. Przykładem takiego działania może być twierdzenie, że określona marka wody butelkowanej jest bezglutenowa, podczas gdy woda z natury jest bezglutenowa, co oznacza, że wszystkie wody butelkowane, niezależnie od sprzedawcy, mają tę cechę.