Fundusze europejskie po antywirusowych poprawkach

Sejm przyjął tzw. specustawę funduszową. Gospodarcze zawirowania wywołane pandemią koronawirusa dotknęły także beneficjentów funduszy europejskich. Ograniczone możliwości realizacji dotyczą kilkudziesięciu tysięcy przedsięwzięć dofinansowanych przez UE. Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej przygotowało projekt ustawy, która ułatwi ich prowadzenie i rozliczanie w nowej rzeczywistości oraz skierowanie pieniędzy unijnych na walkę z koronawirusem.

Chodzi o projekt ustawy o szczególnych rozwiązaniach wspierających realizację programów operacyjnych w związku z wystąpieniem COVID-19 w 2020 roku. 

Cele tej ustawy są dwa. Po pierwsze, większa elastyczność dla beneficjentów, którzy będą mogli dokończyć rozpoczęte projekty z maksymalną możliwą efektywnością i bez strat finansowych. Po drugie, dostępne fundusze zostaną ukierunkowane na zwalczanie koronawirusa i ograniczanie jego niepożądanych skutków dla gospodarki.

– Chcemy, aby nowa ustawa okazała się skuteczną szczepionką dla polskich firm, samorządów, organizacji pozarządowych, uczelni i innych podmiotów korzystających z funduszy, zwiększającą ich odporność na turbulencje wywołane przez pandemię – podkreśla Małgorzata Jarosińska-Jedynak, minister funduszy i polityki regionalnej.

Projekt ustawy wpisuje się w działania antykryzysowe rządu. Przewiduje między innymi możliwość uznania za kwalifikowane wydatków na cele niezrealizowane z powodu pandemii oraz wydłużenia terminów składania wniosków w konkursach oraz terminów uzupełniania i wprowadzania poprawek we wnioskach. Pozwala na wydłużanie terminu przekazania wniosków o płatność. Możliwe też będzie wprowadzanie nadzwyczajnego trybu wyboru projektów czy udzielanie ulg w spłacie należności.

Proponowane przepisy dają także możliwość pracy zdalnej komisji oceniających projekty, komitetów monitorujących, a nawet kontroli i audytów. W przypadku gdy nie będzie możliwe przeprowadzenie ich „zza biurka”, będzie można je zawiesić. Przewidziana jest również możliwość przedłużenia terminów w postępowaniach administracyjnych albo ich zawieszenia i wstrzymania wykonania decyzji.

– Ważne dla beneficjentów jest to, że uzasadnione niedotrzymanie warunków umowy o dofinansowanie nie będzie skutkować wykluczeniem z możliwości otrzymania środków europejskich w kolejnych konkursach – podkreśla minister.

- Specustawa będzie miała zastosowanie przede wszystkim do programów operacyjnych perspektywy finansowej 2014–2020, czyli kilkudziesięciu tysięcy projektów, zwłaszcza tych, których wdrożenie jest zagrożone ze względu na COVID-19. Dotychczas podpisanych zostało ponad 60 tys. umów. Ich łączna wartość wynosi 454 mld zł, w tym wkład unijny 276 mld zł. Zdecydowana większość z nich jest w realizacji, nikt, kto jej potrzebuje, nie zostanie bez pomocy – informuje szefowa resortu funduszy i polityki regionalnej. 

Zgodnie z projektem, nowe przepisy będą mogły być stosowane również do środków podlegających ponownemu użyciu z programów perspektywy 2007–2013.

– W instrumentach zwrotnych mamy ponad 3 mld zł, w dużej części w dyspozycji regionów. Włączamy te pieniądze w pakiet rozwiązań antykryzysowych i tworzymy warunki umożliwiające zarządom województw uruchamianie wsparcia dla firm z ich udziałem – dodaje minister.

Ponadto przepisy specustawy funduszowej stosowane będą do realizacji i rozliczania Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego, Norweskiego Mechanizmu Finansowego oraz Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy

Specustawa funduszowa pozwoli wzmocnić działania na rzecz zwalczania koronawirusa i przeciwdziałania jego gospodarczym skutkom. Chodzi głównie o wsparcie biznesu i ochrony zdrowia, ale nie tylko.

– Już teraz, w ramach tarczy antykryzysowej, uruchamiamy specjalne działania dofinansowane z funduszy UE, m.in. 1,5 mld zł na dopłaty do pensji pracowników i składki na ubezpieczenie społeczne, 350 mln zł w ramach tzw. kredytu technologicznego – to pieniądze które ułatwią wielu przedsiębiorstwom podejmować decyzje inwestycyjne, utrzymać produkcję i miejsca pracy, wreszcie 180 mln zł przeznaczamy na zakup sprzętu do nauki zdalnej dla szkół – zaznacza minister Małgorzata Jarosińska-Jedynak.

Po wejściu w życie nowych przepisów możliwych będzie więcej tego typu działań, zarówno na poziomie krajowym, jak i w regionach. W niektórych województwach marszałkowie już przesunęli w swoich programach pieniądze na ochronę zdrowia, innym takie decyzje ułatwią przepisy specustawy. 

Ustawa ma wejść w życie następnego dnia po jej ogłoszeniu, natomiast szczegółowe rozwiązania będą obowiązywać z mocą wsteczną od 1 lutego 2020 roku. Jej przepisy będą stosowane do 31 grudnia 2020 roku. Ustawa będzie kompatybilna i uzupełniająca z rozwiązaniami, które przygotowuje w tym zakresie Unia Europejska, zarówno pod względem treści rozwiązań, jak i daty, od której mają być one stosowane.