Prawo do czystego powietrza w Sądzie Najwyższym

28 maja 2021 r. odbędzie się rozprawa, na której Sąd Najwyższy rozpatrzy pytanie prawne Sądu Okręgowego w Gliwicach: czy prawo do życia w środowisku umożliwiającym oddychanie czystym powietrzem stanowi dobro osobiste podlegające ochronie? - czytamy w informacji nadesłanej przez Polski Alarm Smogowy.

PAS informuje, że w 2015 r. Oliwier Palarz, jeden z założycieli Rybnickiego Alarmu Smogowego, pozwał Skarb Państwa, domagając się zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych wywołane zanieczyszczeniem powietrza.

- Aktywista twierdzi, że z powodu bardzo wysokich poziomów zanieczyszczenia powietrza występujących w Rybniku naruszone zostały jego prawa do ochrony życia prywatnego i rodzinnego, mieszkania, swobody przemieszczania się oraz prawo do życia w czystym środowisku. Zdaniem Palarza możliwość życia w czystym środowisku (oddychania czystym powietrzem) stanowi dobro osobiste podlegające ochronie cywilnoprawnej - czytamy w komunikacie.

Palarz podkreśla, że organy państwa przez wiele lat nie podejmowały skutecznych działań na rzecz ochrony powietrza, dopuszczając się w tym zakresie bezprawnego zaniechania przy wykonywaniu władzy publicznej. Potwierdzeniem tego jest wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z lutego 2018 r., w którym Trybunał uznał Polskę za winną naruszenia unijnej dyrektywy o jakości powietrza.

Wieloletnie zaniechania skutkowały krzywdą Oliwera Palarza, za którą domaga się on zapłaty zadośćuczynienia. W maju 2018 r. pozew został oddalony przez Sąd Rejonowy w Rybniku. Aktywista złożył apelację do Sądu Okręgowego w Gliwicach. Do postępowania po stronie powoda przystąpił Rzecznik Praw Obywatelskich.

- Gliwicki sąd nabrał wątpliwości, czy prawo do oddychania czystym powietrzem może być uznane za samodzielne dobro osobiste podlegające ochronie na podstawie przepisów prawa cywilnego. Kwestia ta jest od kilkudziesięciu lat przedmiotem sporu - jednoznacznej odpowiedzi nie udziela ani literatura prawnicza, ani orzecznictwo sądów - czytamy w informacji.

Zdaniem PAS rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego będzie mieć daleko idące konsekwencje. Jeżeli Sąd Najwyższy podejmie uchwałę na korzyść rybnickiego aktywisty, w praktyce stanie się ona podstawą orzekania w podobnych sprawach przez sądy powszechne.

- To może być rewolucja w polskim prawie środowiskowym – mówi Miłosz Jakubowski, radca prawny z Fundacji Frank Bold, który reprezentuje Oliwera Palarza przed sądem.

- Dotychczas w zakresie ochrony środowiska, a w szczególności powietrza, obywatelom przysługiwały głównie środki z zakresu prawa administracyjnego. Nie były one jednak dostatecznie skuteczne. Ułatwienie dochodzenia roszczeń cywilnych znacząco wzmocni pozycję obywateli w walce z bezczynnością państwa i samorządów, a także z prywatnymi podmiotami zanieczyszczającymi środowisko - dodał.

Uchwała Sądu Najwyższego w tej sprawie oczekiwana jest w piątek 28 maja 2021 r.