Atomowe grzyby z Czarnobyla pod lupą NASA

W opuszczonym reaktorze elektrowni jądrowej w Czarnobylu żyją grzyby. Nie tylko mają się dobrze, ale jeszcze żywią się promieniowaniem. Teraz NASA chce robić z nich... kremy. 

Kiedy w 1991 r. grupa naukowców weszła do wnętrza reaktora nr 4 w Czarnobylu, nie liczyła na to, że zastanie tam jakikolwiek ślady życia. Okazało jednak, ze w miejscu, gdzie promieniowanie zabiłoby każdy organizm, pojewiły się grzyby. Nie tylo żyły i rozmnażały się w tak ekstremalnych warunkach, ale również wchłaniały promieniowanie z otoczenia. W dodatku były... czarne.

Badania nad czarnobylskimi grzybami trwały prawie 30 lat. Ustalono, że w swoich komórkach mają m.in. duże ilości melaniny - pigmentu, który u ludzi nadaje kolor skórze i tęczówkom oraz chroni przed promieniowaniem ultrafioletowym. To właśnie melanina nadawała im charakterystyczny czarny kolor. Odkrycie związu melaniny z wchłanianiem szkodliwego promieniowania radioaktywnego zajęło badaczom 10 lat. 

I na tym by się skończyło, gdyby nie amerykański projekt rozwoju programu kosmicznego. Specjaliści z NASA od dawna poszukiwali skutecznego środka, który chroniłby astronautów przed promieniowaniem kosmicznym. Już w 2015 r. na łamach pisma Science Advances opisywano eksperymenty w których eksperci NASA poddawali mózgi szczurów laboratoryjnych długotrwałemu bombardowaniu zjonizowanym tlenem i tytanem imitując promieniowanie kosmiczne. Okazało się, że u zwierząt pojawiło się zapalenie i neurony przestały prawidłowo funkcjonować.

Po co taki eksperyment? Ponieważ planowana misja marsjańska oznaczałaby wystawienie ludzi na oddziaływanie promieniowania kosmicznego przez 2-3 lata. Zdaniem badaczy z Uniwersytetu Kalifornijskiego, takie promieniowanie może prowadzić u człowieka do zaburzeń pamięci czy utraty świadomości. 

Czy czarnobylskie grzyby pomogą astronautom? Okazuje się, że w historii ziemi mieliśmy już carne grzyby łase na promieniowanie. Odkryto je w osadach kredowych, z okresu, gdy wymarło wiele gatunków zwierząt i roślin. Okres ten zbiega się z przekroczeniem przez Ziemię "magnetycznego zera", co powoduje utratę osłony przed promieniowaniem kosmicznym. Mało tego, 19 lat po wybuchu w Czarnobylu naukowcy odkryli, że grzyby z reakrora nie tylko pochłaniają promieniowanie, ale nawet rozkładają materiał radioaktywny. 

Trwają również badania grzybów w przestrzeni kosmicznej. Niebawem powinny zostać opublikowane wyniki badań prowadzonych na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Naukowcy chcieliby wykorzystać mechanizm ochronny grzybów do wytworzenia substancji, które będą blokować przenikanie promieniowania. Myślą również nad tym, czy wchłoniętego przez grzyby promieniowania nie udałoby się wykorzystać jako swojego rodzaju żywej baterii - źródła energii odnawialnej.