Uważne spojrzenie na rachunek za prąd

Ceny prądu od pewnego czasu budzą duże emocje. Generalnie zależą one od popytu i podaży oraz kosztu surowców energetycznych. Warto jednak wiedzieć, że na kwotę widniejącą na rachunku składa się wiele elementów. Wyjaśnia to Roman Przasnyski, analityk rynków finansowych.

- Ceny prądu, podobnie jak w przypadku większości innych towarów i produktów, zależą głównie od podaży i popytu oraz kosztów produkcji. Wymogi ochrony środowiska i przyjętej polityki klimatycznej powodują także, że w skład tych kosztów wchodzą uprawnienia do emisji dwutlenku węgla. W rzeczywistości ceny prądu zależne są od wielu czynników, a także od proporcji źródeł jego wytwarzania w danym kraju. Ponadto energia jest towarem specyficznym, w tym znaczeniu, że nie może jej zabraknąć, a system ustalania ceny hurtowej powoduje, że o jej wysokości decyduje koszt najdroższego producenta, który zapewnia zbilansowanie popytu i podaży. Im mniejszy popyt, tym mniejsza jest konieczność dostarczania prądu przez producentów o najwyższych kosztach wytwarzania. Ponadto taki system ustalania cen promuje producentów najbardziej efektywnych, głównie korzystających ze źródeł odnawialnych - podkreśla ekspert.

Dodaje, że jednocześnie specyfika rynku energii powoduje, że cena prądu dla gospodarstw domowych podlega urzędowej regulacji. Stawki ustalane są przez Urząd Regulacji Energetyki, na wniosek producentów, w oparciu o analizę uzasadnionych kosztów produkcji.

- W związku z wojną w Ukrainie i wykorzystywaniem przez Rosję surowców energetycznych jako broni, mamy niespotykany od dawna wzrost ich kosztów oraz ograniczoną dostępność. Sytuacja na rynku stała się więc jeszcze bardziej skomplikowana i wymaga podejmowania specjalnych rozwiązań, między innymi w postaci systemu rekompensat dla wybranych grup odbiorców i czasowego zamrożenia cen oraz częściowego obniżenia podatku VAT - mówi.

Dodaje: - Jednocześnie należy zdawać sobie sprawę, że choć na widniejącą na rachunku kwotę składają najczęściej dwa główne składniki, czyli koszt zużytej energii oraz opłata dystrybucyjna, powiększone o podatek VAT, to jednak w rzeczywistości liczba elementów, składających się na wspomnianą kwotę jest większa i obejmuje nawet kilkanaście pozycji. Warto też pamiętać, że koszt energii zależy także od wybranej przez konsumenta taryfy. Niewielką, sięgającą na ogół kilka złotych, stanowi stała opłata handlowa. Opłata za dystrybucję stanowi około połowę kwoty rachunku za prąd, choć proporcje między kosztem zużycia a opłatą dystrybucyjnej mogą się różnić. Opłata dystrybucyjna zależna jest od ilości zużytej energii oraz miejsca jej dostarczenia, a generalnie składa się z opłat zmiennych (zależnych od ilości energii) oraz stałych, naliczanych niezależnie od zużycia. Na opłaty zmienne składają się opłata jakościowa, sieciowa, dotycząca OZE oraz kogeneracyjna. Opłata jakościowa służy modernizacji i rozbudowie sieci elektroenergetycznej. Opłata sieciowa ma za zadanie pokrywanie kosztów strat ponoszonych w trakcie przesyłania prądu, a więc jest zależna od drogi, jaką przebywa energia od producenta do odbiorcy końcowego. Odbiorca ponosi także opłatę na rozwój odnawialnych źródeł energii, a to w dłuższej perspektywie sprzyja obniżeniu kosztów produkcji energii. Opłata kogeneracyjna przeznaczana jest na wspieranie jednoczesnej produkcji energii i ciepła, co sprzyja efektywności wykorzystania surowców energetycznych.