Cenna kolekcja motyli dostępna w intenecie

Ponad 13 tysięcy okazów i ponad 1,3 tys. gatunków liczy kolekcja motyli pochodzących z Ziemi Zawierciańskiej na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej, która dzięki leśnikom z Nadleśnictwa Siewierz we współpracy z naukowcami Uniwersytetu Warszawskiego, trafiła na ogólnoświatową platformę Global Biodiversity Information Facility (GBIF). Platforma umożliwia, bez względu na miejsce zamieszkania bezpłatny i otwarty dostęp do danych dotyczących różnorodności biologicznej naszego globu - czytamy w informacji prasowej.

Kolekcja kompletowana była blisko 40 lat przez lepidopterologa Włodzimierza Nowakowskiego, którego życiową ideą było zaktualizować badania Ludwika i Mariana Masłowskich, którzy w latach 20. i 30. XX w. dokładnie zbadali występujące w tym rejonie motyle.

Nadleśnictwo Siewierz odkupiło kolekcję pod warunkiem, że nie zostanie podzielona. Przez trzy lata trwało katalogowanie zbiorów i digitalizacja poszczególnych okazów w wysokiej rozdzielczości, aby nie narażając na szkody delikatne owady, móc udostępnić je odbiorcom na całym świecie.

- Na co dzień ta cenna kolekcja jest skrywana przed słońcem w specjalnie dla niej przygotowanej ciemnej szafie, podzielonej na dziesiątki szuflad z poszczególnymi gatunkami. Dzięki temu motyle zachowują pełnię barw przez długie lata. Cieszę się, że choć dziś już na emeryturze, zdążyłem zamknąć ten projekt – mówi Piotr Lepiarczyk z Nadleśnictwa Siewierz, który kierował pracami związanymi z digitalizacją i udostepnieniem zbiorów.

Ochrona przyrody, w tym również gatunkowa roślin i zwierząt, jest jednym z priorytetów wpisanych w misję Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe.

- Zachowanie tego wyjątkowego zbioru motyli reprezentatywnego dla naszego terenu, jest priorytetem leśników. Dlatego cieszę się, że po digitalizacji zbioru znalazł się w światowym zbiorze bioróżnorodności – powiedział nam Damian Sieber, dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach dodając, że szlak został przetarty i współpraca z Uniwersytetem Warszawskim przy kolejnych projektach związanych z bioróżnorodnością realizowanych przez leśników z pewnością będzie kontynuowana.

Opiekunem naukowym przedsięwzięcia jest dr Piotr Tykarski z Wydziału Biologii, Uniwersytetu Warszawskiego.

Populacja motyli w Polsce liczy 3267 gatunków, z czego tylko niespełna 150 stanowią motyle dzienne. Przewaga gatunków motyli nocnych jest zatem bardzo duża. W kolekcji udostępnionej na światowej platformie bioróżnorodności przez leśników z Siewierza znalazły się dokładnie 13 652 okazy z 1352 gatunków co stanowi 41 proc. fauny krajowej motyli.

- Co ciekawe, a jednocześnie unikatowe w tej kolekcji to fakt, że wśród pozyskanych przez Włodzimierza Nowakowskiego gatunków są i takie, które dziś już nie występują na naszym terenie. Udostępnienie jej w sieci pozwala, naukowcom ale także zwykłym miłośnikom motyli, bez uszczerbku dla tradycyjnej kolekcji, m.in. badać zmiany w ubarwieniu, wielkości, zasięgiu poszczególnych gatunków – mówi Grzegorz Cekus nadleśniczy Nadleśnictwa Siewierz.

Wśród okazów prezentowanej kolekcji można znaleźć zarówno pospolite bielinki, które w ciągu roku rozmnażają się kilkakrotnie, jak również rusałki, które nie dość, że rozmnażają się tylko raz w roku, to zimę przeżywają w dorosłej postaci (zasypiają jak niedźwiedzie). Dopiero na wiosnę składają jajeczka. Żyją przez rok, w przeciwieństwie do miernikowców i niektórych sówek, których życie trwa zaledwie kilka dni i to tylko dzięki zapasom zgromadzonym przez nie w stadium gąsienicy — dorosłe owady tych motyli nie posiadają układu pokarmowego.

Ciekawym motylem jest rusałka osetnik – gdy tylko zaczyna się jesień odlatuje na południe Europy, by wrócić jak niektóre ptaki, na wiosnę.

Owady to piękne zwierzęta naszych łąk i lasów. Warto je poznać, by bardziej docenić otaczającą przyrodę. Zdecydowaną większość z prezentowanych w kolekcji owadów można spotkać właśnie na Jurze, a niektóre z nich tylko i wyłącznie tutaj.

Motyle z kolekcji Nadleśnictwa Siewierz można oglądać pod adresem:

https://www.gbif.org/dataset/da4214de-9415-4ccd-8da5-1b456c73a144