Plan ME na 2030/40: 90 GW mocy w KSE, 51–53% prądu z OZE w 2030 r. i inwestycje 2,7–3,5 bln

Ministerstwo Energii opublikowało projekt aktualizacji Krajowego Planu w dziedzinie Energii i Klimatu do 2030 r. z perspektywą do 2040 r. Dokument pokazuje dwie ścieżki transformacji (WEM i WAM) i stawia na miks oparty o OZE, energetykę jądrową oraz magazyny energii, przy roli gazu jako paliwa pomostowego. W tle są unijne ramy NECP i cele Fit for 55/RED III, które wymuszają aktualizację planów i ich spójność z regulacjami UE. 

Co opublikowało ME i dlaczego KPEiK jest „sygnałem dla rynku”

Resort energii nazywa KPEiK dokumentem porządkującym transformację i ważnym dla decyzji regulacyjnych oraz inwestycyjnych. Minister Miłosz Motyka mówi o „bezpiecznym miksie” i „niższych cenach energii”, podkreślając, że plan ma być wyznacznikiem m.in. planowania i wydatkowania środków unijnych. W komunikacie pada też mocny akcent na przewidywalność: celem jest, by rynek dostał jasny sygnał „dokąd zmierzamy” i w jakim tempie.

WEM i WAM: dwie ścieżki redukcji emisji do 2030 i 2040 r.

Aktualizacja opiera się na dwóch wariantach: WEM (zrównoważona transformacja) – w oparciu o istniejące instrumenty oraz  WAM (przyspieszona transformacja) – z dodatkowymi działaniami, częściowo pod kątem Fit for 55. 

Według założeń ME redukcja emisji GHG względem 1990 r. ma wynieść do 2030 r.: -43% (WEM) i -53% (WAM), a do 2040 r.: -61% (WEM) i -75% (WAM). Dla porównania cel UE zapisany w Europejskim Prawie Klimatycznym to co najmniej -55% netto do 2030 r. względem 1990 r. 

Miks i moce w KSE: >90 GW w 2030 r., atom po 2035 r. i rosnąca rola magazynów

W projekcie ME zakłada „skok cywilizacyjny” przez elektryfikację gospodarki, co ma podbić zapotrzebowanie na energię elektryczną do ok. 200 TWh w 2030 r. i 270 TWh w 2040 r. W prezentacji ministerstwa  można prześledzić też wartości porównawcze: 196 TWh w 2030 r. (WEM i WAM) oraz 249–270 TWh w 2040 r. (WEM/WAM).

Po stronie mocy zainstalowanej wykres ME pokazuje wzrost całego portfela źródeł do ok. 93–99 GW w 2030 r. i 128–154 GW w 2040 r. (w zależności od scenariusza), przy wyraźnym wzroście PV, wiatru (ląd/morze) oraz magazynów. W samym wytwarzaniu ME zakłada udział OZE w produkcji energii elektrycznej 51–53% w 2030 r. oraz 65–68% w 2040 r. Resort wzmacnia też narrację o atomie jako „nowym filarze bezpieczeństwa (…) po 2035 r.” i wymienia obok dużych bloków także SMR.

Gaz i węgiel: „szczyt zużycia gazu ok. 2030 r.” i szybki spadek węgla

ME opisuje gaz jako paliwo pomostowe. W prezentacji ME pokazyje, że szczyt zużycia gazu nastąpi ok. 2030 r.: ok. 24 mld m³ (WEM) i 25 mld m³ (WAM), a potem czeka nas spadek do 19,3 mld m³ (WEM) i 14 mld m³ (WAM) w 2040 r. Węgiel w scenariuszach ME "wyraźnie maleje": zużycie węgla kamiennego spada z 53,2 mln t (2020) do 28,4 mln t (WEM) / 19,4 mln t (WAM) w 2030 r., a w 2040 r. do 10,1 mln t (WEM) / 0,7 mln t (WAM).

Ciepłownictwo: więcej OZE, elektryfikacja i termomodernizacja

W obszarze ciepła systemowego ME wskazuje termomodernizację jako sposób na ograniczenie zużycia ciepła i poprawę efektywności, przy „przejściowej roli biomasy i gazu ziemnego”. Zaprezentowano m. in. udział OZE w produkcji ciepła sieciowego: ok. 32–36% w 2030 r. i ok. 43–57% w 2040 r.

Odbiorcy i gospodarka: koszty energii, ubóstwo energetyczne i „motor wzrostu”

Resort podtrzymuje więc narrację o tym, że transformacja ma obniżać koszty i poprawiać konkurencyjność. Pojawiła się też deklaracja spadku jednostkowych kosztów wytwarzania energii elektrycznej (względem 2025 r.) do 8% w 2030 r. i 18% w 2040 r. ME wskazuje też wskaźniki tzw. ubóstwa energetycznego: spadek odsetka gospodarstw wydających ≥10% dochodów na energię do 2040 r. o 55% (WAM) lub 30% (WEM), oraz spadek gospodarstw poniżej minimum socjalnego po opłaceniu rachunków o 52% (WAM) lub 31% (WEM).

Skala inwestycji: 2,7–3,5 bln zł do 2040 r. i nacisk na moce, sieci, termomodernizację

W komunikacie ME pada szacunek nakładów na lata 2026–2040: ok. 2,7 bln zł (WEM) lub 3,5 bln zł (WAM). Zdaniem ME to „największym projektem modernizacyjnym po 1989 r.” gdzie najwięcej środków ma iść na nowe moce (OZE i atom), sieci oraz termomodernizację.

Kontekst europejski: aktualizacje NECP i wyższe cele OZE w UE

Komisja Europejska przypomina, że państwa członkowskie złożyły finalne NECP w 2019 r., a następnie miały je zaktualizować w 2024 r., aby odzwierciedlić podniesione ambicje UE wynikające z Fit for 55 i REPowerEU. W obszarze OZE UE podniosła cel na 2030 r. w zrewidowanej dyrektywie RED III do co najmniej 42,5% (z aspiracją 45%) udziału OZE w miksie energii. Na tym tle polskie założenie 30–32% OZE w końcowym zużyciu energii brutto w 2030 r. pokazuje skalę wyzwania „dobicia” do wspólnotowej trajektorii i obszary, gdzie potrzebne będą najszybsze przyrosty (elektroenergetyka, ciepło, transport).Na koniec ME zapowiada monitoring w cyklach dwuletnich i przegląd/aktualizację w 2028 r., żeby utrzymać spójność dokumentu z realiami rynku energii.