Staruszek Bartek ciągle w dobrej kondycji

Dąb Bartek – pomnik przyrody, rosnący w Nadleśnictwie Zagnańsk, symbol świętokrzyskiej przyrody jest w dobrej kondycji. W tym roku planowane jest przeprowadzenie ekspertyzy dotyczącej jego zaopatrzenia w wodę – informują Lasy Państwowe.

Wraz z końcem maja to wyjątkowo witalne jak na wiek i historię drzewo zaczęło rozwijać liście. Bartek charakteryzuje się późną formą fenologiczną dębu szypułkowego (tardifolia). Liście puszcza o 2-4 tygodnie później niż forma wczesna (praecox). Wiele dębów i innych roślin w tym roku ucierpiało od przymrozków. Odczuli to też leśnicy szkółkarze.

Choć leśnicy doczekali się już wielu potomków Bartka – identycznych genetycznie, to w tym roku szczególnie mu kibicują i oczekują, że w ślad za rozwojem liści, tu i ówdzie pojawią się kwiaty i uda się zebrać choć kilkaset żołędzi.

Jeśli tak się stanie, zostaną one przekazane do leśników z Nadleśnictwa Daleszyce, którzy w Gospodarstwie Nasienno-Szkółkarskim wyhodują kolejne Bartusie. Cały czas leśnicy czekają też na drzewka z in vitro – choć akurat tu dąb Bartek jest oporny i, jak twierdzi dr hab. Paweł Chmielarz z Instytutu Dendrologii PAN w Kórniku, jest to cecha raczej osobnicza, niż kwestia sędziwego wieku.

Pomnik przyrody jest otoczony opieką leśników w ramach projektu ochrony i zachowania finansowanego z Funduszu Leśnego. Po szeregu ekspertyz i działań dotyczących poprawy jego statyki (m.in. konserwacja systemu podpór i wiązań) oraz zdrowotności (m.in. doświetlenie korony, usunięcie nalotów drzew i roślin zielnych z wgłębień w obrębie konarów), ze względu na zmianę klimatu i obniżenie wód gruntowych - w tym roku szczególną uwagę leśnicy poświęcą właśnie zagadnieniom wody w jego otoczeniu.

W 2018 r. Instytut Badawczy Leśnictwa sporządził ocenę stanu zdrowotnego i statyki pomnika przyrody. Wybudowanie w l. 70-tych ujęcia wody dla Kielc (w szczególności 2 studnie głębinowe w odległości ok. 250 m od drzewa) spowodowało istotne obniżenie się poziomu zwierciadła wody gruntowej. Pod koniec lat 70-tych wybudowano system studni nawadniających w celu poprawy warunków wodnych drzewa, ale po pewnym czasie przestał on funkcjonować. Ostatnie pomiary w 2017 r. wykazały jednak, iż poziom wody podniósł się i osiągnął rzędną pierwotną sprzed budowy ujęcia. Z uwagi na dość głębokie zaleganie wody pod dębem Bartkiem, które sięga ok. 10 m pod poziomem terenu można przyjąć, że drzewo ma opadowo-retencyjny charakter pobierania wody. Przeprowadzone badania wskazują, iż niedobór wody glebowej stanowi zagrożenie dla jego stanu zdrowotnego. Planowane jest utworzenie systemu nawadniającego.

- Dąb Bartek przetrwał już pożar, wichury, grzyby i związaną z tym zgniliznę. (…) Był świadkiem wielu wydarzeń, rosnąc na polanie na wysokiej skarpie rzeki Bobrzy – ponad 700 lat. Choć został uznany za pomnik przyrody w 1952 r., to już wcześniej w 1934 r. był odznaczony – uznany przez sąd konkursowy przyrodników pod przewodnictwem prof. Władysława Szafera za najokazalsze drzewo w granicach międzywojennej Polski. Jest jedną z największych atrakcji turystycznych regionu świętokrzyskiego – czytamy na portalu lasy.gov.pl.

Dąb Bartek jest stale monitorowany. Gdy sytuacja tego wymaga, leśnicy współpracują też z policją przy jego ochronie.