Ciepłownia przyszłości, to już się dzieje

Ogłaszając przedsięwzięcie Ciepłownia Przyszłości, czyli system ciepłowniczy z OZE, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju chce wnieść wkład w przekształcanie systemów ciepłowniczych opartych na paliwach kopalnych w nowoczesne, efektywne energetycznie i kosztowo systemy, które będą zaopatrywać mieszkańców w ciepło i ciepłą wodę, bazując w 80 proc., a może nawet 90 proc. na OZE. Realizacja tych zamierzeń jest możliwa dzięki Funduszom Europejskim. Budżet całego przedsięwzięcia to 38 mln zł.

W komunikacie czytamy, że ciepłownie w Polsce wykorzystują głównie paliwa kopalne, co wpływa negatywnie na zmiany klimatyczne. Narodowe Centrum Badań i Rozwoju chce ograniczyć te zmiany i wesprzeć przejście ciepłownictwa w naszym kraju na odnawialne źródła energii. To główny powód, dla którego zainicjowano przedsięwzięcie Ciepłownia Przyszłości, czyli system ciepłowniczy z OZE.

– Modernizacja systemów ciepłowniczych przy wykorzystaniu technologii OZE to poważne wyzwanie. Żeby rzeczywiście zainteresować rynek taką zmianą, musimy być na to przygotowani technologicznie i procesowo. Poprzez nasze przedsięwzięcie chcemy pokazać, że jest możliwe przekształcenie systemów, w przypadku których energia pozyskiwana jest obecnie z paliw kopalnych w procesach spalania, w systemy ciepłownicze bazujące nawet w 80-90 proc. na energii odnawialnej. I to przy zapewnieniu akceptowalnej ceny ciepła dla odbiorcy – mówi Wojciech Kamieniecki, dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.

Dziesięć firm, które w wyniku ogłoszonego właśnie postępowania zostanie wybranych do pierwszej fazy przedsięwzięcia, będzie miało za zadanie przeprowadzenie prac badawczo-rozwojowych. Powinny one potwierdzić, że można opracować system ciepłowniczy, który zamiast energii pochodzącej ze spalania paliw kopalnych dostarczać będzie odbiorcom ciepło pozyskane ze źródeł odnawialnych o udziale co najmniej 80 proc.

Aby to wykazać, uczestnicy zaprojektują cyfrowe modele demonstratorów innowacyjnej technologii ciepłowni przyszłości. Na wykonanie tych prac przewidziano w sumie 5 mln zł. Do kolejnego etapu, z budżetem 33 mln zł, NCBR zakwalifikuje jednego wykonawcę, który następnie przeniesie wyniki swoich dotychczasowych badań do postaci demonstratora nowej technologii i uruchomi go na terenie Polski.  Po uruchomieniu demonstratora nastąpi ostatnia faza projektu, przeznaczona na eksploatację, obserwację i optymalizację demonstratora/demonstratorów.

Pracujący demonstrator, jak i wykonane modele cyfrowe nowych ciepłowni OZE, będą wzorem dla całego rynku ciepłownictwa w Polsce. Na ich podstawie kolejne systemy ciepłownicze będą mogły skutecznie modernizować się z ery paliw kopalnych do świata OZE.

- Podczas spalania paliw stałych do atmosfery emitowany jest dwutlenek węgla, a wzrost jego stężenia odpowiada za zmiany w klimacie. To przede wszystkim właśnie przez CO2 w atmosferze zatrzymuje się więcej promieniowania słonecznego, co powoduje globalne ocieplenie - czytamy w komunikacie.

W naszym kraju ciepłownictwo systemowe obejmuje 42 proc. gospodarstw domowych i jest jednym z największych w Europie. Obecnie około 83 proc. koncesjonowanych przedsiębiorstw ciepłowniczych nie spełnia kryterium przedsiębiorstwa efektywnego energetycznie. Coraz niższa jest też ich rentowność, co wynika m.in. ze stale rosnących cen emisji CO2. Tylko znikoma ilość przedsiębiorstw ciepłowniczych korzysta z energii pozyskiwanej z OZE.

Narodowe Centrum Badań i Rozwoju rozpoczyna przedsięwzięcie Ciepłownia Przyszłości, czyli system ciepłowniczy z OZE. Celem projektu jest przeprowadzenie prac badawczo-rozwojowych, opracowanie innowacji procesowych i ewentualnie produktowych oraz usługowych, które będą ułatwiały przekształcenie istniejącego systemu w optymalnie zeroemisyjny system ciepłowniczy. Jednak najważniejszym założeniem jest zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii w tych ciepłowniach, gdzie obecnie energia pozyskiwana jest z przetwarzania paliw kopalnych i/lub współspalania biomasy.

Wykonawca w ramach projektu powinien opracować koncepcję modernizacji jak największej części wybranego przez siebie systemu ciepłowniczego. Ciepło wyprodukowane w tej instalacji będzie dostarczane do odbiorców. Innowacyjna technologia ma funkcjonować z wykorzystaniem lokalnych źródeł OZE oraz magazynów ciepła.

NCBR zakłada, że konwencjonalne ciepłownie zostaną zastąpione przez instalacje złożone z: kolektorów słonecznych, instalacji fotowoltaicznych, pomp ciepła, farm wiatrowych, biogazowni korzystających z odpadów rolniczych oraz magazynów ciepła.

Proces modernizacji nie może się odbywać kosztem klientów. Stąd istotnym warunkiem stawianym wykonawcom jest utrzymanie racjonalnych cen energii dla odbiorcy końcowego.

Sukcesywne odchodzenie od spalania paliw kopalnych wpisuje się w unijną strategię Europejskiego Zielonego Ładu, która ma doprowadzić Unię do całkowitej neutralności klimatycznej w 2050 roku.

Na nowy projekt Centrum przewidziano budżet w wysokości 38 mln zł – są to środki z Programu Inteligentny Rozwój.