Rozbudują system przeciwpożarowy w Biebrzańskim Parku

Biebrzański Park Narodowy (BbPN), będący unikatową ostają ptaków wodno-błotnych, łosi oraz wielu innych gatunków fauny i flory, zyska skuteczną ochronę przeciwpożarową. Dzięki umowie podpisanej, 20 sierpnia br., z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na tym cennym przyrodniczo terenie powstanie system przeciwdziałania niszczącemu działaniu ognia, wart 5 mln zł - informuje NFOŚiGW.

Zajmujący powierzchnię 59 223 ha Biebrzański Park Narodowy jest jednym z najmłodszych parków Narodowych (został utworzony 9 września 1993 r.). BbPN uchodzi też za najdzikszy, gdyż tworzą go wyjątkowe, naturalne zbiorowiska wodne, bagienne i leśne, w tym największy w kraju zespół torfowisk niskich.

Park obejmuje w swoich granicach część dwóch obszarów Natura 2000: Ostoja Biebrzańska i Dolina Biebrzy. Na podstawie Konwencji Ramsarskiej jest również chroniony prawem międzynarodowym jako szczególnie cenny obszar wodno-błotny.

Nawet kilkadziesiąt pożarów rocznie

Rozległe zasoby przyrodnicze parku (zwłaszcza torfowiska, mechowiska i łąki) są jednak podatne na pożary. Co roku na terenie BbPN odnotowuje się ich od kilku do nawet kilkudziesięciu, przy czym ogień pojawia się zarówno na niewielkich połaciach, jak i na powierzchniach sięgających kilkuset hektarów.

Wyjątkowo duży i niszczący był pożar, który w kwietniu 2020 r. zajął ponad 5500 ha cennych terenów, głównie ekosystemów nieleśnych m.in. w rejonie Czerwonego Bagna, stanowiących siedliska rzadkich gatunków roślin i zwierząt, zwłaszcza ptaków związanych ze środowiskiem bagiennym. Przez kilka dni z żywiołem walczyło prawie dwa tysiące strażaków, ratowników, żołnierzy, leśników, wędkarzy, pracowników parku, a także miejscowa ludność i społeczność lokalna.

– Naszą powinnością jest ochrona przed ogniem tak wyjątkowych obszarów, będących skarbem polskiej przyrody i ważną częścią narodowego dziedzictwa – podkreśla minister klimatu i środowiska Michał Kurtyka.

– Zasoby Biebrzańskiego Parku Narodowego zostaną poddane szczególnemu zabezpieczeniu – tak, aby zminimalizować ryzyko powstawania pożarów i mieć odpowiednie środki prewencji, a w razie pojawienia się ognia – narzędzia do prowadzenia skutecznych działań ratunkowych – dodaje szef resortu.

W oku kamer: wykrywanie i gaszenie ognia

Umowa zawarta z NFOŚiGW przewiduje realizację projektu pod nazwą: „Budowa systemu przeciwdziałania powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożarów w Biebrzańskim Parku Narodowym”. Inwestycja zakłada opracowanie planu operacyjnego ochrony przeciwpożarowej ekosystemów BbPN, modernizację i rozbudowę systemu monitoringu ppoż. poprzez instalację specjalnych kamer wraz z infrastrukturą techniczną do przesyłu obrazu i danych.

W ramach projektu zostanie stworzony systemem automatycznej detekcji dymu, którego częścią będą dwie nowe wieże (tzw. dostrzegalnie). Wdrożony ma być również system komunikacji pożarowej między głównymi i terenowymi centrami monitoringu, dostosowany do kontaktów z jednostkami służb zewnętrznych w czasie prowadzenia działań ratowniczo-gaśniczych.

Bardzo ważną częścią inwestycji będzie zakup ze środków NFOŚiGW sprzętu i wyposażenia do prewencji przeciwpożarowej i akcji ratunkowych: samochodów patrolowo-gaśniczych z modułem gaśniczym (4 komplety), mobilnych zestawów gaśniczych szybkiego reagowania (4 komplety), ciągnika, beczkowozu oraz agregatu talerzowego, bezzałogowych statków powietrznych do działań prewencyjnych i pożarniczych (2 komplety) z kursem operatora dronów dla 8 osób, opryskiwaczy spalinowych (8 sztuk), agregatów prądotwórczych (4 sztuki) oraz łodzi z silnikiem do prowadzenia działań prewencyjnych i pożarniczych. Dopełnieniem projektu będzie modernizacja bazy przechowywania i ochrony sprzętu oraz budowa magazynu w Goniądzu.

– Stworzenie w Biebrzańskim Parku Narodowym systemu przeciwdziałania powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożarów pozwoli chronić przed ogniem cały jego obszar, a przez to wyjątkowe zasoby przyrodnicze, charakteryzujące się wysokim stopniem naturalności, różnorodnością oraz występowaniem wielu chronionych gatunków rzadkich i reliktowych – tłumaczy Małgorzata Golińska, wiceminister klimatu i środowiska, Główny Konserwator Przyrody.

Dotacja na prewencję – zdążyć przed kataklizmem

W przeciwpożarowych działaniach ochronnych, poza ofiarnością  i zaangażowaniem służb ratowniczych i pracowników parku, na których zawsze można liczyć, bardzo istotny jest czynnik czasu oraz techniczne parametry używanych urządzeń, sprzętów i pojazdów.   

– Szybkie wykrycie i lokalizacja ognia oraz podjęcie akcji gaśniczej w jak najkrótszym czasie przesądza o tym, jakie będą skutki pożaru – zaznacza wiceprezes NFOŚiGW Artur Michalski.

Wydatki kwalifikowane na inwestycję przeciwpożarową w Biebrzańskim Barku Narodowym, wynoszące dokładnie 4 999 567 zł, w całości zostaną sfinansowane z dotacji ze środków własnych Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Realizacja projektu potrwa od 10 stycznia 2021 r., do 31 grudnia 2022 r. i w tym czasie powinien zostać osiągnięty efekt ekologiczny przedsięwzięcia. Park na całej powierzchni poddany zostanie kompleksowej ochronie przeciwpożarowej.

Ratunek dla bezcennej przyrody i krajobrazu 

– Pożary to jedno z najważniejszych i najtrudniejszych wyzwań w zarządzaniu ochroną przyrody Biebrzańskiego Parku Narodowego, a szczególnie niebezpieczne są wiosenne pożary w ekosystemach nieleśnych, które trawią najcenniejsze siedliska torfowisk – przyznaje dyrektor BbPN Artur Wiatr.

Techniczna rozbudowa systemu przeciwpożarowego to działanie profilaktyczne, z myślą o ochronie około 270 gatunków ptaków, 50 gatunków ssaków oraz wielu innych przedstawicieli fauny i flory. To także wyraz troski o szczególne walory krajobrazowe.  Chodzi zarówno o gatunki w szacie roślinnej (np. brzoza niska, storczyk, rosiczka, widłak), jak i w świecie ptaków (np. batalion, wodniczka, bekasik, dubelt, kszyk, żuraw, dzikie gęsi), ssaków (np. łoś, sarna, wilk, bóbr) oraz licznych płazów, gadów, ryb i bezkręgowców.

Park, którego sercem jest 160-kilometrowa rzeka Biebrza wraz z rozlewiskami, szuwarami, mokradłami, bagnami, torfowiskami, mechowiskami – mimo swej dzikości i niedostępności – stanowi także wielką atrakcję turystyczną. Dolina Biebrzy to bowiem największe w Polsce siedlisko łosi (około 650 sztuk) i wyjątkowa w skali Europy ostoja ptactwa wodno-błotnego.