Zaślubiny Polski z morzem. Początek pomorskiej energetyki

Zaślubiny Polski z morzem są symbolicznym aktem powrotu naszego kraju nad Bałtyk. Ale na prawdziwe przypieczętowanie tego związku pozwolił dopiero rozwój gospodarczy, w tym budowa i rozwój portu i miasta Gdynia. Brali w niej udział ludzie niezwykłej myśli i czynu, w tym pomorscy energetycy. Kontynuatorem tradycji pierwszych pomorskich energetyków jest właśnie Grupa Energa - czytamy na stronie grupy.

Dostęp Polski do Bałtyku i zaślubiny z morzem, której rocznica przypada 10 lutego, to nie tylko symbol niepodległości, ale również niezależności gospodarczej. Ta z kolei jest furtką do rozwoju właśnie energetyki. Polskie firmy wiedzą, że bezpieczeństwo w tym obszarze i nowe inwestycje przekładają się na dalszy rozwój Polski.

Energa przypomina, że 10 lutego w Pucku 1920 r. w symboliczny sposób Polska objęła w posiadanie 147 kilometrowy pas wybrzeża Bałtyku. Rząd i społeczeństwo podjęło trud  modernizacji gospodarczej Pomorza, a zwłaszcza budowy portu handlowego, wojennego i Dworca Morskiego na terenie małej osady rybackiej Gdynia. Rozwój portu i miasta przyniósł ze sobą z kolei rozwój energetyki na Wybrzeżu. Początkowo zapotrzebowanie na energię elektryczną dla urządzeń portowych, takich jak suwnice i dźwigi, transportery portowe, zaspakajano agregatami prądotwórczymi o napędzie spalinowym. Pierwsze działania elektryfikacyjne podjęła Okręgowa Elektrownia Powiatu Kartuskiego w Rutkach (obecnie Energa OZE). W 1924 r. wybudowała ona do Gdyni 34 km linii napowietrznej 15 kV. Po kilku miesiącach zapalono pierwsze latarnie elektryczne przy  ul. Świętojańskiej.

Dwa lata później trud elektryfikacji Gdyni przejęła spółka akcyjna Pomorska Elektrownia Krajowa „Gródek”. W tym czasie posiadała ona już elektrownię wodną w Gródku (4 MW) i rozpoczęła budowę drugiej elektrowni w Żurze (8 MW).

Na przełomie r. 1927/1928 spółka zbudowała linię napowietrzną 60 kV z Gródka do Gdyni długości 140 km wraz ze wnętrzową stacją elektryczną 60/15 kV Gdynia Grabówek z wyposażeniem włoskiej firmy Galileo. Była ona czynna aż do lat 60. ub. wieku, kiedy zmieniono napięcie systemowe na 110 kV. Następnie jej pomieszczenia zostały wykorzystane przez Zakład Energetyczny Gdańsk , obecnie gdański odział Energi-Operator, i przeznaczone na Rejon Dystrybucji Gdynia.

Od 1 kwietnia 1929 r. zadanie elektryfikacji miasta powierzono spółce Miejskie Zakłady Elektryczne. Jej  wysiłki przyczyniające się do spopularyzowania elektryczności w użyciu domowym spowodowały, że Gdynia była miastem „przodująco zelektryfikowanym",

W latach trzydziestych rozpoczęto elektryfikację trenów wybrzeża morskiego. Do historii przeszła budowa w 1935 r.  linii napowietrznej 15 kV  Gdynia – Władysławowo – Jurata, przy której po raz pierwszy w kraju zastosowano słupy drewniane ze szczudłami betonowymi. W tymże roku przystąpiono do budowy elektrowni cieplnej w Gdyni o mocy  7,5 MW .  Elektrownię zbudowano w rekordowym tempie 16 miesięcy.  Na rzecz elektryfikacji terenów nadmorskich od roku 1933  w  systemie Gródka pracowała też  miejska elektrownia gazowa w Pucku, która po modernizacji  stanowiła  ważny okręgowy zakład rozdzielczy. Rola elektrowni w elektryfikacji  terenów nadmorskich wzrosła dzięki postawie burmistrza m. Pucka  St. Kamińskiego i dyrektora Gródka Al. Hoffmanna.

Elektrownia parowa w Gdyni wraz z elektrowniami wodnymi w Rutkach, Żurze i Gródku, a także elektrowniami miejskimi w Grudziądzu i Toruniu oraz zakładami rozdzielczymi w  Pucku, Wejherowie, Gdyni, Kartuzach  stworzyła zalążek i główny szkielet pierwszego w Polsce systemu elektroenergetycznego, który przeszedł do historii energetyki jako tzw. system sieciowy Gródka.

Pomimo dużych nakładów i skali inwestycji, w przededniu wojny jedynie co piąty mieszkaniec Gdyni miał w domu dostęp do prądu, ale w skali kraju był to i tak dobry wynik.

Rozwój elektroenergetyki na Wybrzeżu przerwała  II wojna światowa. Kontynuatorem tradycji pierwszych pomorskich energetyków jest obecnie Grupa Energa.