IEA: boom na energię słoneczną na Bliskim Wschodzie. Koniec ropy?

Popyt na energię elektryczną w krajach Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej rośnie w bezprecedensowym tempie. Zjawisko napędzają wysokie temperatury, rosnące potrzeby klimatyzacji i odsalania wody. Międzynarodowa Agencja Energetyczna (IEA) prognozuje, że do 2035 r. zużycie prądu w regionie zwiększy się o połowę. Największym beneficjentem tego trendu mają być odnawialne źródła energii – przede wszystkim fotowoltaika.

Popyt rośnie w tempie lawinowym

W latach 2000–2024 zużycie elektryczności w regionie MENA potroiło się. W kolejnych dziesięciu latach przewidywany jest wzrost o kolejne 50 % – co odpowiada obecnemu zużyciu Niemiec i Hiszpanii razem wziętych. Aż 40 % tego przyrostu będzie pochodzić z rosnącego zapotrzebowania na chłodzenie budynków oraz odsalanie wody.

– W ciągu najbliższych 10 lat moce wytwórcze w regionie wzrosną o ponad 300 gigawatów – to równowartość trzykrotnej obecnej mocy wytwórczej Arabii Saudyjskiej– podkreślił Fatih Birol, dyrektor wykonawczy IEA.

Transformacja miksu energetycznego

Obecnie ponad 90 % produkcji energii elektrycznej w krajach Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej bazuje na gazie i ropie. Jednak w nadchodzących latach udział ropy w miksie ma spaść z obecnych 20 % do zaledwie 5 %. Największy skok czeka odnawialne źródła energii – moce fotowoltaiczne mają wzrosnąć dziesięciokrotnie, a udział OZE w miksie sięgnie około 25 %. Równocześnie potroić mają się moce energetyki jądrowej.

- Zgodnie z planami politycznymi region będzie stopniowo odchodził od wykorzystania ropy do produkcji energii elektrycznej w nadchodzącej dekadzie. W tym czasie wzrosną znacząco moce oparte na gazie ziemnym, energii słonecznej oraz jądrowej - wskazał Birol.

Inwestycje w sieci i infrastrukturę

W 2024 r. nakłady inwestycyjne w sektor energetyczny regionu sięgnęły 44 mld USD. Do 2035 r. mają wzrosnąć o kolejne 50 %. Blisko 40 % tych środków zostanie przeznaczone na sieci przesyłowe i dystrybucyjne, których straty są dziś dwukrotnie wyższe niż średnia światowa. Modernizacja infrastruktury ma kluczowe znaczenie dla integracji nowych źródeł odnawialnych i stabilności systemu.

Wyzwania: efektywność i magazynowanie

Rosnąca rola fotowoltaiki i wiatru oznacza konieczność rozwijania magazynów energii, elastyczności popytu oraz utrzymania odpowiedniej mocy rezerwowej w elektrowniach gazowych. IEA zwraca także uwagę na niski poziom efektywności urządzeń chłodniczych w regionie – średnia sprawność klimatyzatorów to mniej niż połowa poziomu notowanego w Japonii. Poprawa parametrów tych urządzeń mogłaby ograniczyć wzrost szczytowego zapotrzebowania na moc o wartość równą całej mocy energetycznej Iraku.

Wnioski dla Polski

Raport IEA pokazuje, że region MENA wchodzi w kluczową fazę transformacji energetycznej. Dziesięciokrotny wzrost mocy fotowoltaicznych i wzrost udziału OZE do 25 % w miksie elektrycznym to wyraźny sygnał, że odnawialne źródła stają się strategicznym filarem rozwoju. Jednocześnie brak działań na rzecz modernizacji sieci i poprawy efektywności grozi gwałtownym wzrostem zużycia gazu i ropy – a w konsekwencji stratami finansowymi rzędu miliardów dolarów rocznie.

Dla Europy, w tym Polski, wnioski są jasne: masowa rozbudowa OZE musi iść w parze z inwestycjami w sieci, magazyny i poprawę efektywności końcowych urządzeń.