Obligo giełdowe – nie czas na gwałtowne ruchy

Ministerstwo Klimatu i Środowiska zapowiada zniesienie obliga giełdowego dla sprzedaży energii elektrycznej przez wytwórców. Trwają konsultacje publiczne proponowanej ustawy. Temat wydaje się techniczny i niszowy. Ale skutki planowanych zmian będą powszechne: przy mało konkurencyjnym rynku energii elektrycznej, zniesienie obliga spowoduje wzrost cen hurtowych i odbije się negatywnie na odbiorcach – przede wszystkim przemysłowych. To krok wstecz jeżeli chodzi o konkurencję i transparentność rynku energii elektrycznej w Polsce. 

Co to jest obligo – krótka historia

Obligo to inaczej obowiązek sprzedaży energii elektrycznej przez giełdę – w przypadku Polski jest nią Towarowa Giełda Energii. Obligo zostało wprowadzone w Polsce po raz pierwszy  w 2010  r., a zaczęło obowiązywać 1 stycznia 2011 r. Jego pojawienie się miało bezpośredni związek z wychodzeniem z systemu  umów dwustronnych czyli tzw. KDT – kontraktów długoterminowych sprzedaży mocy i energii elektrycznej. Obowiązek handlu energią na giełdzie miał zwiększyć transparentne wyznaczanie cen i ograniczyć nieuzasadnione przychody. Ale po kolei.

KDT wprowadzono, aby zwiększyć przychody wytwórców i wspomóc modernizację energetyki w latach 90-tych XX wieku. KDTy zostały rozwiązane po wejściu Polski do Unii Europejskiej – Komisja Europejska uznała, że jest to niedozwolona pomoc publiczna, która skutkuje wysokimi hurtowymi cenami energii. I rzeczywiście – przez lata większość transakcji sprzedaży energii (od 50% do 80%) odbywała się za pośrednictwem KDT, ceny były wysokie, a rola giełdy w obrocie energią ograniczona. W zamian za rozwiązanie KDT w 2008 r. wytwórcy otrzymali inny rodzaj wsparcia w postaci ustawowego systemu wypłat za tzw. koszty osierocone.

Zmiana w sposobie handlu energią nie przyczyniła się jednak do automatycznego przeniesienia handlu na giełdę czy inne platformy obrotu. Ceny nadal były wysokie. Dlatego w 2010 r. zdecydowano o wprowadzeniu obliga giełdowego. Chodziło o promowanie konkurencyjnej sprzedaży energii elektrycznej. Dla wytwórców, którzy korzystali z rekompensat za koszty osierocone obligo wynosiło 100%, dla pozostałych wytwórców 15 proc. W kolejnych latach poziom obliga giełdowego zmieniał się w niewielkim zakresie