Pracują nad zaostrzeniem kar za przestępstwa przeciwko środowisku

Ministerstwo Klimatu i Środowiska wspólnie z Głównym Inspektoratem Ochrony Środowiska oraz przy wsparciu Ministerstwa Sprawiedliwości opracowało projekt zaostrzenia przepisów karnych dotyczących przestępstw przeciwko środowisku - czytamy w komunikacie prasowym.

- Aby zmierzyć się z negatywnym zjawiskiem, jakim jest nielegalne porzucanie odpadów i w odpowiedzi na oczekiwania społeczne, zaproponowaliśmy pakiet zmian sankcji karnych wobec przestępców środowiskowych – informuje minister klimatu i środowiska Michał Kurtyka.

Chodzi m.in. o zmianę części przepisów rozdziału XXII Kodeksu karnego, w tym art. 183, w którym zostały skodyfikowane przestępstwa przeciwko środowisku. Zgodnie ze zmianami za niezgodne z prawem składowanie, usuwanie, przetwarzanie, odzysk, unieszkodliwianie i transport odpadów, które może zagrażać życiu lub zdrowiu człowieka lub spowodować istotne obniżenie jakości wody, powietrza, powierzchni ziemi lub zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym, kara pozbawienia wolności ma zostać zmieniona z przedziału od 3 miesięcy do lat 5 na od roku do 10 lat.

Resort klimatu informuje, że proponowane zmiany przewidują też podwyższenie zakresu kary do granic od 1 roku do 10 lat pozbawienia wolności (zamiast obecnie obowiązujących od 3 miesięcy do 5 lat) za nielegalne przywiezienie odpadów z zagranicy. Zaostrzeniu ulegnie także wysokość kary za czyn, polegający na nielegalnym przywiezieniu z zagranicy odpadów niebezpiecznych. Proponowana zmiana w tym zakresie określa przedział kary pozbawienia wolności w granicach od lat 2 do lat 12 (zamiast obecnie obowiązujących od 6 miesięcy do lat 8).

Jednocześnie w projekcie określono nową granicę kary za ww. czyny popełnione poprzez nieumyślne działania sprawcy, tj. wskazano że tego rodzaju czyny zabronione mogą podlegać karze pozbawienia wolności do lat 5 (obecne brzmienie Kk wskazuje jako granice kary 2 lata).

Ministerstwo Klimatu i Środowiska proponuje również zmianę przepisów art. 185, w którym skodyfikowano czyny o charakterze kwalifikowanym – określającym podwyższone ramy karalności dla czynów (polegający m. in. na nielegalnym postępowaniu z odpadami), których następstwem jest zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych rozmiarach lub istotne obniżenie jakości wody, powietrza lub powierzchni ziemi – obecnie sprawca takiego czynu podlega karze od 6 miesięcy do lat 8. Nowelizacja podwyższa granice kary, wskazując że taki sprawca podlega karze pozbawienia wolności w granicach od lat 2 do lat 12.

Kolejne zmiany dotyczą sytuacji, w której występuje ciężki uszczerbek na zdrowiu człowieka – obecnie sprawca takiego czynu podlega karze od roku do lat 10. Nowelizacja podwyższa granice kary, wskazując że taki sprawca podlega karze pozbawienia wolności w granicach od 2 lat do lat 15.
Następny punkt - to śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób – obecnie sprawca takiego czynu podlega karze od 2 lat do 12. Nowelizacja podwyższa granice kary, wskazując że taki sprawca podlega karze pozbawienia wolności w granicach od 2 lat do lat 15 albo karze 25 lat pozbawienia wolności.

- Jedną z kluczowych zmian jest zaostrzenie kary wobec sprawców zbrodni środowiskowej. Za ten czyn, sprawcy będzie groziło do 25 lat pozbawienia wolności. Surowość kary musi być adekwatna do czynu – podkreśla wiceminister klimatu i środowiska Jacek Ozdoba.

Resort informuje, że  przygotowana nowelizacja dotyczy zmiany art. 182 Kk, w którym zostało skodyfikowane przestępstwo przeciwko środowisku penalizujące czyny polegające na zanieczyszczeniu wody, powietrza lub powierzchni ziemi substancją albo promieniowaniem jonizującym w takiej ilości lub w takiej postaci, że może to zagrozić życiu lub zdrowiu człowieka lub spowodować istotne obniżenie jakości wody, powietrza lub powierzchni ziemi lub zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych rozmiarach. Zmiana będzie wprowadza nowe granice karalności czynu, tj. od roku do 10 lat (obecnie jest to kara w granicach od 3 miesięcy do lat 5).

Nowelizacją objęto również art. 181 i 186 Kk. Zmiany tych przepisów mają charakter porządkujący i ujednolicający podejście w zakresie sankcjonowania czynów w nich wskazanych. 

Zdaniem wiceministra klimatu i środowiska Jacka Ozdoby, dotkliwym problemem dla budżetu państwa oraz samorządów jest ponoszenie kosztów zagospodarowania porzuconych odpadów.

- Niejednokrotnie obciążenia te wynoszą kilkadziesiąt milionów złotych. Dlatego wśród proponowanych zmian jest nałożenie na sprawców przestępstw środowiskowych obowiązku wypłacenia nawiązki na rzecz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w kwocie od 10 tys. do 10 mln zł. Środki posłużą nie tylko do usuwania skutków działalności przestępczej, ale także zasilą programy mające na celu poprawę jakości powietrza w Polce – zaznacza.

Jak podkreśla minister klimatu i środowiska Michał Kurtyka, postulowane zmiany nie dotyczą wyłącznie zaostrzenia kar.

- Zmiany mają charakter systemowy, który oprócz skuteczności represyjnej w zakresie oddziaływania kary na sprawcę czynu, powinien mieć też walory wychowawcze – zauważa minister.

Dlatego w projektowanych przepisach planowane jest wprowadzenie mechanizmu aktywizującego przestępców środowiskowych do usuwania negatywnych skutków popełnionego czynu.

- Chcemy aby przestępcy, którzy nielegalnie zgromadzili odpady, na swój koszt dokonywali ich usunięcia i prawidłowego zagospodarowania. Taką zachętą do naprawienia wyrządzonej szkody będzie możliwość zastosowania wobec sprawców czynów, którzy usunęli negatywne skutki swojej przestępczej działalności, nadzwyczajnego złagodzenia kary, a nawet odstąpienia od jej wymierzenia – zaznacza wiceminister klimatu i środowiska Jacek Ozdoba.

Minister Kurtyka dodaje, że proponowane zmiany przepisów mają także doprowadzić do nieuchronności kary w przypadku przestępstw związanych z nielegalnym przywozem odpadów niebezpiecznych z zagranicy.

- Nie ulega wątpliwości, że sama zmiana przepisów to za mało, by skutecznie zniechęcić sprawców do popełniania przestępstw środowiskowych. Konieczne jest prowadzenie równoległych działań zmierzających do zwiększenia ich wykrywalności. Dlatego w GIOŚ został utworzony Departament Zwalczania Przestępczości Środowiskowej, którego głównym zadaniem jest koordynacja działań Inspekcji w zakresie zwalczania przestępczości środowiskowej, przy współpracy z organami ścigania, w tym również z Policją, która jako priorytet w swojej działalności wskazała intensyfikację działań w tym obszarze. Dodatkowo, w lutym br. podobne komórki zostały utworzone na terenie całego kraju w wojewódzkich inspektoratach ochrony środowiska – informuje wiceminister Jacek Ozdoba.

Dodatkowo, aby Inspekcja stała się wyspecjalizowanym partnerem organów ścigania w zakresie prowadzenia spraw przeciwko przestępcom środowiskowym, w omawianej nowelizacji zaproponowano także zmianę ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska, która będzie wzmacniała kompetencje w zakresie wykrywania przestępstw i wykroczeń przeciwko środowisku, tj. dawała możliwość prowadzenia działań operacyjnych w zakresie obserwacji.

Oprócz ww. zmian, projektowana ustawa będzie zawierała także nowelizację Kodeksu wykroczeń. Chodzi m.in. o art. 82 §3, w którym wskazano, że wykroczenie popełnia ten, kto na terenie lasu, na terenach śródleśnych, na obszarze łąk, torfowisk i wrzosowisk, jak również w odległości do 100 m od nich roznieca ogień poza miejscami wyznaczonymi do tego celu albo pali tytoń, z wyjątkiem miejsc na drogach utwardzonych i miejsc wyznaczonych do pobytu ludzi.

Zmiana dotyczy rozszerzenia katalogu kar poprzez dodanie kary ograniczenia wolności. Dodatkowo do tego artykułu zostanie dodany §3a, który będzie wskazywał na obligatoryjne orzekanie w takich sytuacjach środka wychowawczego w postaci obowiązku przywrócenia do stanu poprzedniego.

To też art. 162 §1, w którym wskazano, że wykroczenie popełnia ten, kto w lasach zanieczyszcza glebę lub wodę albo wyrzuca do lasu kamienie, śmieci, złom, padlinę lub inne nieczystości, albo w inny sposób zaśmieca las. Zmiana dotyczy rozszerzenia katalogu kar poprzez dodanie kary ograniczenia wolności oraz podwyższenia wysokości możliwej do orzeczenia grzywny do 5 tys. zł.