Reforma górnictwa musi brać pod uwagę przyszłość regionów

W ciągu 10 lat połowa górników straci pracę

W raporcie opublikowanym przez WWF Polska w roku 2018, przedstawiliśmy prognozy, z których wynika, że w perspektywie kolejnych 10 lat śląskie górnictwo będzie mogło utrzymać mniej niż połowę osób obecnie zatrudnionych w branży. Oznacza to, że z istniejących w 2018 roku 72 tys. tzw. trwałych miejsc pracy (opierających się na rentownym wydobyciu i uwzględniających rosnące oczekiwania płacowe górników) w województwie śląskim do 2030 pozostanie ich jedynie 20 tys. Odchodzenie starszych pracowników na emeryturę nie zapewni jednak takiego spadku i konieczne będą redukcje zatrudnienia. Perspektywy tej nie odwrócą ani nowoczesne technologie wydobycia węgla (zwiększające efektywność wydobycia, a tym samym zmniejszając potrzeby kadrowe), ani tzw. czyste technologie węglowe, ani wyżej wspomniane inwestycje w złoża. Dodatkowo, tempo redukcji może przyspieszyć recesja wynikająca z pandemii COVID-19. Na bazie ekstrapolacji trendów eksperci już teraz oceniają, że wydobycie węgla energetycznego zakończy się w Polsce w okolicach 2040 r.

Planowana reforma musi więc uwzględniać te prognozy oraz takie czynniki, jak: brak możliwości wsparcia przez mechanizmy finansowe UE inwestycji w produkcję energii z paliw kopalnych, brak rynku zbytu dla polskiego węgla kamiennego (szczególnie odczuwalne obecnie), spadające ceny węgla na rynkach międzynarodowych, brak możliwości podniesienia odpowiedniego do nadrobienia różnicy wydajności wydobycia przez spółki i rosnącą presję płacową pracowników.

Plan dla górnictwa potrzebny od zaraz

W imię sprawiedliwej transformacji (czyli takiej, która nie odbija się negatywnie na jakości życia mieszkańców i nie generuje problemów społecznych) górnictwo powinno w sposób transparentny przedstawić swoje plany zmniejszanie wydobycia i zatrudnienia władzom regionów, w których operuje, a te z kolei uwzględniać je w swoich strategiach. Tylko w takim układzie można realnie zatroszczyć się o przyszłość mieszkańców (w tym górników) oraz planować rozwój nowej rzeczywistości gospodarczej. Podtrzymywany do tej pory mit, że to miejsca pracy w górnictwie są podstawą i gwarancją rozwoju gospodarczego np. Śląska może w ten sposób szybko upaść. Już w 2015 udział samego górnictwa w wartości dodanej brutto województwa stanowił zaledwie 6 proc., w porównaniu do przetwórstwa przemysłowego generującego 25 proc.